Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| Debora vermaent in desen lof-sanck tot danck-segginge, ende gaet met haer exempel den volcke voor, vers 1, etc. verhaelt Godts heerlicke weldaden in voortijden aen sijn volck bewesen, 4. vergelijckt de elenden des voorgaenden tijts met den tegenwoordigen toestant, 6. Verweckt de Regenten, de gemeente, haer selven ende Barak tot lof des Heeren, 9. Roemt de Overste der stammen, die tot desen strijt gewillichlick zijn opgetogen, ende scheldt de onwilige, die t’ huys gebleven zijn, 14. Beschrijft omstandichlick dese wonderlicke victorie, 19. Vervloeckt die van Meroz, om datse Godts volck niet en zijn te hulpe gecomen, 23. Prijst de Heldinne Iaël ende hare daet, 24. Bespott de ydele hope van Siseras staet-vrouwen, 28. Sy besluyt met wenschen ende bidden voor Godts volck tegen de vyanden, 31. |
| |
| 1 VOorts song Debora, ende Barak, de sone Abinoam; ten selven dage, seggende: |
| 2 Looft den HEERE; van het 1 wreken der wraken 2 in Israël, van dat het 3 volck sich gewillich heeft aengeboden. |
| 1 Om dat hy sich ende sijn volck volkomelick gewroken heeft aen sijne ende sijnes volcx vyanden. |
| 2 And. Voor, ofte, door Israël. |
| 3 Zebulon ende Naphtali. siet bov. cap. 4.10. Ende ond. vers 18. Met noch eenige andere stammen. siet ond. versen 14, 15. |
| |
| 3 Hoort, ghy Koningen, neemt ter ooren, ghy Vorsten: Ick, den HEERE sal ick singen, ick sal den HEERE den Godt Israëls psalm-singen. |
| 4 HEERE, doe ghy 4 voort toocht van 5 Seïr, doe ghy daer henen tradet van den velde Edoms, 6 a beefde de aerde, oock droop de Hemel; oock droopen de wolcken van water. |
| 4 U volck voorgaende ende leydende door de wolcken-columne. |
| 5 Voerende u volck vanden berch Hor (na de overwinninge des Canaanitischen Conincx van Harad) langs de grenzen der Edomiten, die hen den doortocht weygerden, nae het lant der Coningen Sihon ende Og, om die te verdelgen, ende Israël in’t beloofde lant te brengen. siet Num. 20.21. ende 21.4, etc. |
| 6 Het was, als oft sich alle creaturen van onderen ende van boven over uwe aencomste ende tegenwoordichheyt ontsetteden. Vergel. Psal. 68.8, 9. |
| a Psal. 68.8, 9. |
| |
| 5 b De 7 bergen vervloten van het aengesichte des HEEREN, 8 selfs c Sinai, van het aengesichte des HEEREN, des Godts Israëls. |
| b Psal. 68.15, 16, 17. ende 97.5. |
| 7 Het was, ofte scheen niet anders als of sulcx geschiedde: vergel. Psal. 68.15, 16, 17. ende 97.5. Men kan dit oock duyden op de heydensche volcken, Amoriten, ende Canaaniten, aen de bergen woonende, die van wegen Israëls aenkomste, ende de groote daden Godes, die sy gehoort hadden, zitterden ende beefden. Vergel. Deut. 2.25. Ios. 5.1. |
| 8 Alles, wat sy achter hen lieten, als Sinai, ende waer sy na toe trocken, ontstelde sich. Ofte: [gelijck] als Sinai gedaen hadde ten tijde als Godt sijne wet gaf. Verg. Ps. 68.9. |
| c Exo. 19.18. |
| |
| 6 In de dagen 9 Samgars, des soons van Anath, in de dagen 10 Iaëls, 11 hielden de wegen op, ende 12 die op paden wandelden, gingen kromme wegen. |
| 9 Siet bov. 3.31. |
| 10 Siet c. 4.21, etc. |
| 11 D. de gemeene, ofte, Heere-wegen waren niet te gebruycken vermits roovers ende straetschenders. |
| 12 Hebr. de wandelaers der paden. D. die de gemeene wegen plachten te gebruycken, sochten moeyelicke omwegen, om de streupers ende vyanden t’ ontgaen. |
| |
| 7 De 13 dorpen hielden op in Israël, sy hielden op: tot dat ick, Debora, opstont, dat ick opstont, eene 14 moeder in Israël. |
| 13 Ongemuerde plaetsen, als, vlecken, dorpen, stedekens, om datter niemant veylich woonen konde, so vervielense, ende lagen woest ende onbewoont. Anders de lantman, ofte, het lantvolck, inwoonders der dorpen, dorplieden. |
| 14 Die, als eene Prophetisse, het volck, zijnde mijne discipulen (die inde Schrifture kinderen der Propheten genoemt werden) van Godes wille hebbe onderwesen, ende, als eene Richtersche, de elende der onderdanen met moederlick medelijden ter herten genomen ende afgewent hebbe. |
| |
| 8 Verkoos 15 hy 16 nieuwe Goden, dan wasser krijch in de poorten: wertter oock een 17 schilt gesien, ofte eene spisse, onder veertich duysent in Israël? |
| 15 N. Israël. |
| 16 De Afgoden der Heydenen: so straftese Godt telkens met overlast van krijch ende oorloch. |
| 17 Sy waren so moedeloos ende verslagen, datmen geenen tegenweer en sach. |
| |
| 9 Mijn herte is tot de 18 wetgevers van Israël, die sich 19 gewillich aengeboden hebben onder den volcke: looft den HEERE. |
| 18 De Overste des volcx, ofte der stammen, die ’t volck door bevelen, ende hare exempelen, gewillich ende hertich hebben gemaeckt. |
| 19 Siet bov. vers 1. ende c. 4.6, 10. |
| |
| 10 Ghy die op witte 20 ezelinnen rijdet, ghy die 21 aen ’t gerichte sittet, ende ghy die over 22 wech wandelt, 23 spreeckter van. |
| 20 Gelijck groote ende aensienlicke lieden gewoon waren te doen. Siet ond. cap. 10.4. ende 12.14. |
| 21 And. die ghy aen Middin woonet: verstaende eene plaetse, daer des vyants aenstoot meest gevallen zy. Siet Ios. 15.61. |
| 22 Siet vers 6. |
| 23 And. denckt, peynster aen. |
| |
| 11 24 Van het gedruys der 25 schutteren, tusschen de plaetsen, daermen water schept, 26 spreeckt aldaer t’ samen van de 27 gerechticheden des HEEREN, van de 28 gerechticheden [bewesen] aen sijne dorpen in Israël: doe 29 ginck des HEEREN volck af tot de poorten. |
| 24 And. van wegen. |
| 25 Dat is, Krijchs-lieden, die met gedruys aenquamen om de water-scheppers te stooren, ende overlast aen te doen, met plunderen, rooven, ende andersins. |
| 26 Het Hebr. woort wort oock gevonden ond. cap. 11.40. |
| 27 D. de rechtveerdige daden des Heeren, door de welcke hy sijn volck gewroken, ende van des vyants overlast bevrijt heeft. Verg. 1.Sam 12.7. Mich. 6.5. met d’ aenteeck. |
| 28 Hebr. gerechticheden sijns dorps. D. bewesen aen de dorpen, ofte, lant-lieden. Vergel. bov. vers 6. |
| 29 Sy mochten weder vryelick ofte onbeschroomt ter poorten uyt ende in gaen. |
| |
| 12 Waeckt op, waeckt op, Debora, waeckt op, waeckt op, spreeckt een Liet: maeckt u op, Barak, ende leydt 30 uwe gevangene gevangen, ghy sone Abinoams. |
| 30 Hebr. uwe gevanckenisse. |
| |
| 13 Doe deed’ 31 hy den overgeblevenen heerschen over de heerlicke [onder] den volcke: de HEERE 32 doet my heerschen over de geweldige. |
| 31 D. de Heere gaf aen het overblijfsel van Israël de heerschappye over de groote ende aensienlicke des Canaanitischen volcx. And. hy gaf de heerschappye des overgeblevenen (vyants) den heerlicken, ofte, machtigen, grooten des volcx (Israëls.) ofte: hy dede het overgblevene volck heerschen over de heerlicke. |
| 32 Ofte, geeft my heerschappye. |
| |
| 14 Uyt 33 Ephraim was hare 34 wortel tegen Amalek: 35 achter u was Benjamin onder uwe volcken; uyt 36 Machir zijn de 37 wetgevers afgetogen, ende uyt Zebulon, 38 treckende door den staf des schrijvers. |
| 33 Hier verhaelt Debora, hoe de stammen haer in desen strijt hebben gequeten: toeschrijvende lof ende schande nae eens yederen verdienste. |
| 34 Dit verstaen sommige van Debora, woonende op ’t geberchte Ephraims, bov. c. 4.5. Die door Godts genade, als de wortel ende oorspronck was deses gantschen wercx tegen de Canaaniten, die ten aensien harer vyantschap ende uytroeyinge met Amaleck mogen worden vergeleken. Andere duyden ’t op Iosua, die oock uyt Ephraim was, ende Amalek overwon, Exod. 17.13. And. welcker wortel is by Amalek: D. Iuda ende Simeon, welcker begin sich van Ephraims geberchte uytstreckte tot aen Amalek, als te sien is uyt vergelijckinge van bov. c. 1.16. met 1.Sam. 15.6. |
| 35 D. de stam Benjamin volchde u, ô Heere, mede na, onder u ander volck. Sommige duyden het op Ephraim, dien Benjamin gevolcht hebbe. |
| 36 D. den stam van Manasse, wiens eerst-geboren soon Machir was, Ios. 17.1. |
| 37 D. Outste ende Richters des volcx. |
| 38 T.w. het volck tot haer. siet bov. 4. op vers 6. And. die met den staf ofte penne des schrijvers trocken, dat is, met de schrijf-penne om-gingen, ofte door ’t middel van brieven ofte missiven het volck by een trocken, ofte deden vergaderen. Vergel. bov. 4. op vers 6. |
| |
| 15 Oock waren 39 de Vorsten in Issaschar met Debora; ende [gelijck] Issaschar, alsoo was Barak, 40 op sijne voeten wert hy gesonden in het dal: in Rubens 41 gedeelten waren de 42 inbeeldingen des herten groot. |
| 39 And. Mijne Vorsten. |
| 40 Siet bov. 4.10, 14. |
| 41 Ruben woonende aen de ander zijde der Iordane, sich houdende als afgesondert van sijne broederen. |
| 42 Ofte, inprentingen, opsetten, besluytingen. D. sy waren seer traech, swaermoedich, hebbende (alsmen seyt) groote wijsheyt in ’t hooft, ende voorwendende vele swaricheden, die haer ophielden ende verhinderden, datse haren broederen niet te hulpe quamen, maer sich tusschen beyden, als neutrael hielden, haer particulier meer achtende als ’t gemeen. And. over, ofte, van Rubens afsonderingen, zijn groote gedachten des herten. D. daer over valt groot naedencken, ende verwonderen: alsoo in ’t volgende vers Sommige meenen, dat hier geroemt wort de groote vroomicheyt diese te vooren bewesen hadden in ’t trecken over de Iordane voor hare broederen, waer mede dese hare slappicheyt niet over een en quam. |
| |
| 16 Waerom bleeft 43 ghy sitten tusschen de 44 stallingen, te hooren de 45 bleetingen der kudden? de gedeelten van Ruben hadden groote 46 ondersoeckingen des herten. |
| 43 O Ruben. Dese stam was rijck van vee. Siet Num. 32.1, etc. |
| 44 Ofte, twee rijgen koyen, ofte stallen: Het Hebr. woort schijnt daer op te sien, dat de stallen ende koyen in twee rijgen tegen over malkanderen (alsmen nu oock gemeenlick doet) gemaeckt waren, tusschen welcke men doorginck, ende elcken sijn voeder bequaemlick kost geven. Anders, tusschen twee lasten, als een ezel, die aen beyde zijden beladen zijnde, sich nederleyt om te rusten. Vergel. Gen. 49.14. |
| 45 Ofte, schuyffelingen, sijfelingen, pijpingen, tzissingen. |
| 46 Siet op ’t voorgaende vers. |
| |
| 17 47 Gilead bleef aen gene zijde der Iordane; ende Dan, waerom onthieldt hy sich in 48 schepen? Aser satt aen de Zee-haven, ende bleef in sijne 49 gescheurde plaetsen. |
| 47 D. de Gileaditen, waer door verstaen wort de halve stam van Manasse, woonende aen gene zijde der Iordane. Gilead was een soon van Machir. Siet Ios. 17.1, 4. Anders kanmen oock door Gilead t’samen verstaen Ruben, Gad, ende den voorschreven halven stam Manasses, als woonende in Gilead. Siet Num. 32.5, 29, 33. |
| 48 De erffenissen van Dan ende Aser waren meerendeels gelegen aen de Zee. Siet van Dan, Ios. 19.40, 46. ende van Aser oock aldaer vers 24, 26. Dese stammen waren in desen krijch oock ’t huys gebleven, om het perijckel te ontgaen, ofte sich met hare have in schepen, ofte op hooge rotzen te salveren. |
| 49 D. in steden ende vlecken, die vervallen ende niet wel bemuert waren, ofte in kreken die door den vloet der Zee in ’t lant scheuren. And. op sijne kloven, ofte, hooge velzen. |
| |
| 18 Zebulon, ’t is een volck, [dat] 50 sijne ziele versmaedt heeft 51 ter doot, insgelijcx Naphtali: 52 op de hoochten des velts. |
| 50 D. sijn leven, hare persoonen, also ter doot gewaegt hebben, datse het leven schenen te verachten, ende gewillichlick daer henen te geven tot Israëls verlossinge. siet van ’t woort versmaden Iob c. 27. op vers 6. |
| 51 Hebr. tot sterven. |
| 52 D. op den berch Thabor hen houdende by Barak, ende met hem ten strijde moedichlick aftreckende. Siet bov. 4.10, 14. |
| |
| 19 De Koningen quamen, sy streden, doe streden de Koningen van Canaan tot 53 Thaanach, aen de wateren van Megiddo: sy en brachten geen gewin des 54 silvers daer van. |
| 53 Plaetsen, gehoorende tot den halven stam van Manasse. siet bov. 1.27. ende vergel. Ios. 17.15, 18. |
| 54 Ofte, gelts. And. Sy brachten niet een stucxken silvers daer van: daer sy grooten buyt meynden te halen. |
| |
| 20 55 Van den hemel streden sy: de sterren uyt hare loop-plaetsen, streden tegen Sisera. |
| 55 Met dese manieren van spreken wort te kennen gegeven, dat Godt van boven ende beneden, door velerley creaturen ende middelen tegen Sisera ende sijn heyrleger gestreden heeft. |
| |
| 21 De beke Kison 56 wenteldese wech, de 57 beke Kedumim, de beke Kison: 58 vertreedt, ô mijne ziele, 59 de stercke. |
| 56 Ofte, veechdese, keerdese wech, door verbolgentheyt des strooms, die van boven door storm ende onweder was verweckt. |
| 57 Loopende van ’t geberchte in de beke Kison, nae uytwijsen van de Caerte: and. beke der outheden: D. seer oude beke, die van outs, van den beginne af geweest, ende van Godt daer toe gemaeckt ende behouden is. |
| 58 D. veracht de macht des vyants. And. mijne ziele tradt op de stercke: door ’t gebedt ende Godts ingeven vertrouwende, datse als vertreden, ende onder voeten geleyt souden worden. |
| 59 Hebr. de sterckte, T.w. des machtigen vyants, die nu onder onse voeten geleyt is. |
| |
| 22 Doe werden de peerts-hoeven verplettert: van het 60 rennen, het rennen sijner 61 machtigen. |
| 60 Ofte, stampen, draven, trotten, klateren. D. van het veel en haestich loopen ende rennen. |
| 61 Die de vlucht nemende, door snelheyt harer peerden meenden t’ ontkomen, doch te vergeefs. |
| |
| 23 Vloeckt 62 Meroz, seyt de 63 Engel des HEEREN, 64 vloeckt hare inwoonders geduerichlick: om dat sy niet gekomen en zijn tot de hulpe 65 des HEEREN, tot de hulpe des HEEREN, met 66 de helden. |
| 62 Eene stadt, ofte lantstreke, na by de beke Kison, niet verre van de plaetse daer de slach geschiet is, aen de Suyder grenzen van Issaschar. |
| 63 Vergel. ond. cap. 6.11, etc. |
| 64 Hebr. vloeckt vloeckende. |
| 65 D. tot Israëls hulpe, die de Heere bevolen ende beschickt heeft: ofte, tot de hulpe van des Heeren volck. And. ist menschelicker wijse gesproken van Godt, die eygentlick niemants hulpe van doen en heeft. |
| 66 Die den Barak ende Debora gevolgt zijn. |
| |
| 24 67 Gesegent zy boven 68 de wijven, Iaël, Hebers des Keniters huysvrouwe: gesegent zijse boven de wijven 69 inde tente. |
| 67 Siet Genes. 14. op vers 19. |
| 68 T.w. Andere wijven: alsoo in ’t volgende. |
| 69 D. in hare tente, daerse dat loflick werck gedaen hadde. Ofte [die] in tenten [woonen]. |
| |
| 25 Water eyschte hy, melck gaf sy: in eene 70 Heeren schale bracht sy 71 boter. |
| 70 Hebr. in een schale der heerlicken. D. in eene alsulcke groote schale, als doorluchtige, grootmachtige Heeren ende Vorsten wel plegen te gebruycken. |
| 71 And. botermelck, melck daer de boter noch in was. |
| |
| 26 Hare 72 hant sloech sy aen den nagel, ende hare rechterhant aen den hamer der arbeytslieden: ende sy klopte Sisera, 73 sy streeck sijn hooft af, als sy sijnen slaep hadde doornagelt ende 74 door gedrongen. |
| 72 Te weten, de slincker hant: ofte aldus: hare handen streckten haer uyt d’ eene aen den nagel, de rechter aen den hamer der arbeyts lieden. |
| 73 Het Hebr. woort wort by den Hebreen eygentlick gebruyckt van het afstrijcken der maten, die te vol, ofte opgehoopt zijn. De sin is, dat sy hem ’t hooft heeft afgesneden. |
| 74 Het Hebr. woort beteeckent eygentlick, veranderen, ten goeden, ofte ten quaden: ende voorts doorgaen, doordringen, van het een tot het ander, item verderven. |
| |
| 27 Tusschen hare voeten 75 kromde hy sich, viel henen, lach daer neder: tusschen hare voeten kromde hy sich, hy viel, alwaer hy sich kromde, daer lach hy 76 heel geschendt. |
| 75 Van wegen pijne: ofte pogende sich op te richten, doch terstont daer henen vallende, etc. |
| 76 Hebr. eygentlick verwoestet: D. gantsch beroyt ende t’ eenemael verdorven: Want sulck een machtich ende trots Krijchs-overste, te voete gevlucht, verbaest, vermoeyt ende van eene vrouwe versteken ende toegedeckt zijnde, lach daer doornagelt, gekromt, bebloet ende doot. |
| |
| 28 De moeder van Sisera keeck uyt door de venster, ende schreeuwde door de 77 tralien: Waerom vertreckt sijn wagen te komen? waerom blijven de gangen sijner 78 wagenen achter? |
| 77 Ofte, door een kijck vensterken. |
| 78 Hebr. de gangen, de voeten, ofte, voetstappen sijner wagenen. |
| |
| 29 79 De wijste harer 80 staetvrouwen antwoorden: oock beantwoordde sy hare redenen aen haer selve: |
| 79 And. eene yegelicke van hare wijste staetvrouwen antwoorde haer. |
| 80 And. Vorstinnen. |
| |
| 30 81 Souden sy dan den buyt niet 82 vinden [ende] deylen? een 83 liefken, [ofte] twee liefkens, 84 voor yegelicken manne? Voor Sisera eenen buyt van verscheydene verwen, eenen buyt van verscheydene verwen, gestickt: van verscheyden verwe aen beyden zijden gestickt, 85 voor de buyt-halsen? |
| 81 Als of sy seyde: ick heb ongelijck, dat ickse soo haest te gemoet sie: want sy doch eerst den buyt moeten uytvinden ende deylen, etc. |
| 82 D. aentreffen, bekomen. |
| 83 Ofte, boelken, meysken. |
| 84 Hebr. voor het hooft eenes mans. D. voor elck hooft, voor elcken man. |
| 85 Hebr. voor de halsen des buyts: D. der gener dien de beste buyt toekomt, als Krijchs-oversten, ofte die in den strijt haer wel gequeten, ende goeden buyt bekomen hebben, so dat hen een goet gedeelte toebehoort. ofte, die den buyt op den hals nadroegen, ofte met perijckel van hare halsen gehaelt hadden. |
| |
| 31 Alsoo moeten omkomen alle uwe vyanden, ô HEERE! die 86 hem daer en tegen lief hebben, [moeten zijn] 87 als wanneer de sonne 88 opgaet in hare kracht. Ende het lant was stil, veertich jaer. |
| 86 Den Heere. |
| 87 D. sy moeten in krachten ende glants voortgaen ende toenemen, gelijck de sonne op rijst ende voortgaet. Vergel. Iesa. 40.31. |
| 88 Ofte, voortgaet. |
