Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| Wat offer-vee voor Godt een grouwel was, vers 1, etc. vande straffe der gener die vanden waren Godts-dienst tot afgoderye afweken, 2. hoe de neder-richters hen moesten dragen in sware duystere gerechts-saken, 8. vande kiesinge eenes Conincx ende sijnen plicht, 14. |
| |
| 1 GHy en sult den HEERE uwen Godt geenen osse ofte 1 kleyn vee offeren, daer a een gebreck aen zy, [ofte] 2 eenich quaet: want dat is 3 den HEERE uwen Godt een grouwel. |
| 1 D. schaep ofte geyte. Siet Exod. 12.5. ende bov. cap. 14.4. |
| a Levit. 22.20, etc. Bov. 15.21. |
| 2 Hebr. eenige quade sake, oft, eenich quaet dinck. |
| 3 Hebr. een grouwel des HEEREN uwes Godts: D. dat de HEERE voor een grouwel houdt. alsoo ond. c. 18.12. ende elders meer: gelijck, een vloeck des HEEREN. cap. 21.23. |
| |
| 2 b Wanneer in ’t midden van u, in eene uwer poorten, die de HEERE uwe Godt u geeft, een man, ofte vrouwe, gevonden sal worden, die doen sal, dat quaet is in de oogen des HEEREN uwes Godts, overtredende 4 sijn verbont: |
| b Bov. 13.6. |
| 4 D. ’t verbont dat hy met u gemaeckt heeft, daer in ghy uwen Gode gehoorsaemheyt belooft hebt. |
| |
| 3 Dat hy henen gaet, ende dient anderen Goden, ende buycht sich voor die; ofte voor de Sonne, ofte voor de Mane, ofte voor 5 ’t gantsche heyr des hemels, 6 het welck ick niet geboden en hebbe. |
| 5 Ofte, eenich, dat is, geen van allen. |
| 6 Maer wel uytdruckelick ende scherpelick verboden. |
| |
| 4 Ende het wort u aengeseyt, ende ghy hoort het: so sult ghy ’t wel ondersoecken; ende siet, het is de waerheyt, de sake is seker, sulcken grouwel is in Israël gedaen: |
| 5 So sult ghy dien man, ofte die vrouwe, die dit selve boose 7 stuck gedaen hebben, tot uwe 8 poorten uytbrengen, dien man, [seg ick] ofte die vrouwe: ende ghy sultse met steenen steenigen, dat sy sterven. |
| 7 Hebr. sake, ofte, woort: als bov. cap. 13.11. |
| 8 Alwaer de publijcke by eenkomsten ende ’t gerichte gehouden wierden. Siet Genes. 22. op vers 17. |
| |
| 6 9 c Op den mont van twee getuygen, ofte drie getuygen, sal hy gedoodt worden, 10 die sterven sal: op eenes eenigen getuyges mont en sal hy niet gedoodt worden. |
| 9 D. op het seggen, verklaren, etc. |
| c Num. 33.30. Ond. 19.15. Matth. 18.16. 2.Corinth. 13.1. Hebr. 10.28. |
| 10 Hebr. de doode, ofte stervende: dat is, die de doodt verdient heeft, ofte, sterven sal. Vergel. Genes. 20. op vers 3. |
| |
| 7 d De hant der getuygen sal eerst tegens hem zijn om hem te dooden, ende daer na de hant des gantschen volcx: so sult ghy het 11 boose uyt het midden van u wech doen. |
| d Bov. 13.9. |
| 11 Siet bov. cap. 13.5. |
| |
| 8 Wanneer eene sake aen ’t gerichte e voor u te 12 swaer sal zijn, tusschen 13 bloet ende bloet, tusschen rechts handel ende rechts handel, tusschen 14 plage ende plage, zijnde twist-saken in uwe poorten: so sult ghy u opmaken, ende opgaen nae de plaetse, die de HEERE uwe Godt verkiesen sal: |
| e 2.Chron. 19.10. Mal. 2.7. |
| 12 Hebr. eygentlick: wonderlick, vreemt, ofte, verborgen: dat is, sodanich, dat ghy u daer in niet kont ontrichten, ofte derven vertrouwen, wat recht ofte onrecht zy. |
| 13 D. in materie van dootslach. Siet Genes. 37. op vers 26. |
| 14 Als in materie van wonden, quetsuren, ofte, oock eenige quade vreemde plagen aen des menschen lichaem, misschten oock aen huysen, kleederen, etc. |
| |
| 9 Ende ghy sult komen tot de 15 Levitische Priesteren, 16 ende tot den Richter, die in die dagen zijn sal: ende ghy sult ondervragen, ende sy sullen u de 17 sake des rechts aenseggen. |
| 15 Dit schijnt te sien op den Hoogen-Priester, als oock op den hoochsten Richter. Siet ond. vers 12. |
| 16 And. ofte tot den Richter. Vergel. ond. vers 12. |
| 17 Ofte, het woort des rechts, ofte, oordeels: dat is, wat in dese sake recht zy, ende van u behoort geoordeelt ende uytgesproken te worden. |
| |
| 10 Ende ghy sult doen nae het 18 bevel des woorts, datse u sullen aenseggen, van die selve plaetse, die de HEERE verkiesen sal: ende ghy sult waernemen te doen nae alles, dat sy u sullen leeren. |
| 18 Hebr. nae den mont des woorts, dat is, juyst ende in alles nae haer seggen. |
| |
| 11 Nae 19 ’t bevel der wet, die sy u sullen leeren, ende nae het oordeel, dat sy u sullen seggen, sult ghy doen: ghy en sult niet afwijcken van het woort, dat sy u sullen aenseggen, ter rechter ofte ter slinckerhant. |
| 19 Hebr. nae den mont. |
| |
| 12 De man nu, die 20 trotslick handelen sal, dat hy niet en hoore nae den Priester, dewelcke 21 staet om aldaer den HEERE uwen Godt te dienen, 22 ofte nae den Richter; deselve man sal sterven; ende ghy sult het 23 boose uyt Israël wech doen: |
| 20 Hebr. in, ofte, door trotsheyt, ofte, vermetenheyt. |
| 21 Siet bov. cap. 10.8. |
| 22 Nae dat de nature der saken sal vereyschen. |
| 23 Als bov. vers 7. |
| |
| 13 Dat het al dat volck hoore, ende vreese; ende niet meer trotslick en handele. |
| 14 Wanneer ghy sult gekomen zijn in ’t lant, dat u de HEERE uwe Godt geeft, ende ghy dat erflick sult besitten ende daer in woonen: ende ghy 24 seggen sult; Ick sal eenen Coninck over my stellen, als alle de volcken, die rontom my zijn: |
| 24 T.w. wettelick, ende met Godes believen sulcx besluytende: het welcke niet geschiedde 1.Sam. 8.5. ende over fulcx den Heere mischaechde. 1.Sam. 8.7. ende 12.19. |
| |
| 15 So sult ghy 25 gantschelick tot Coninck over u stellen, dien de HEERE uwe Godt verkiesen sal: uyt het midden 26 uwer broederen, sult ghy eenen Coninck over u stellen; ghy en sult niet vermogen over u te setten eenen vreemden man, die uwe broeder niet en zy. |
| 25 Hebr. stellende stellen: dat is, ghy en sult geenen anderen mogen stellen, als dien, etc. |
| 26 D. hy sal een Israëlijt moeten zijn. |
| |
| 16 Maer hy en sal voor sich de peerden niet 27 vermenichvuldigen, ende het volck niet doen wederkeeren nae Egypten, om 28 peerden te vermenichvuldigen: dewijle de HEERE ulieden geseyt heeft; 29 ghy en sult voortaen niet wederkeeren door desen wech. |
| 27 D. soo veel wercx van ruyteren ende knechten niet maken, dat hy op sijne groote macht eenen moet voere, ende tot Godes oneere sijn vertrouwen daer op stellende (gelijck de Heydensche ende godtloose Koningen deden) hem selven ende sijne onderdanen door vermetenheyt in perijckel ende verdriet brenge. |
| 28 Waer van Egypten vermaert was. Siet Exod. cap. 14. ende 15. Ies. 31.1, 3. Ezech. 17.15, etc. |
| 29 Hebr. ghy sult niet meer toe doen, oft, voortvaren om weder te keeren: verstaet om u te wreken aen Egypten, ofte verbont met hen te maken, ofte slaven aldaer te worden. |
| |
| 17 Oock en sal hy voor sich de wijven niet vermenichvuldigen, op dat sijn herte niet 30 afwijcke: hy en sal oock voor sich geen 31 silver ende gout seer vermenichvuldigen. |
| 30 T.w. van den HEERE. |
| 31 Hier past oock de aent. op vers 16. |
| |
| 18 Voorts sal ’t geschieden, als hy op den stoel sijns Coninckrijcks sal sitten: so sal hy sich een 32 dobbel van dese wet afschrijven in een boeck, 33 uyt [’t gene dat] voor ’t aengesichte der Levitische Priesteren is. |
| 32 Of Copye, affschrift, geschreven uyt ende nae het originele wet-boeck, dat by de Priesteren was berustende, ende dat sy steets voor oogen moesten hebben, om sich daer nae te reguleren. Vergel. ond. cap. 31.9, 26. |
| 33 And. [nemende die] van de tegenwoordicheyt der Levitische Priesteren: dat is, hy sal ’t wet-boeck, dat by den Priesteren berust, laten halen, ende daer uyt eene copye schrijven, ofte doen schrijven. |
| |
| 19 Ende ’t sal by hem zijn, ende hy sal daer in lesen alle de dagen sijns levens: op dat hy den HEERE sijnen Godt leere vreesen, om te bewaren alle de woorden deser wet, ende dese insettingen, om die te doen. |
| 20 Dat sijn herte sich niet en verheffe boven sijne broederen, ende dat hy niet afwijcke van het gebodt, ter rechter ofte slincker hant: op dat hy de dagen verlenge in sijn Coninckrijck, hy, ende sijne sonen, in ’t midden van Israël. |
