Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| 1 Christus vertroost sijne Discipelen over sijn wechgaen tot den Vader, dewijle hy ginck om haer in sijns Vaders huys woonplaetse te bereyden. 5 Verklaert aen Thomas dat hy de wegh, de waerheyt, ende ’t leven is. 7 ende aen Philippus, dat die hem siet den Vader siet. 12 Belooft haer datse groote wonderwercken sullen doen, ende verkrijgen watse in sijnen name bidden sullen. 16 ende datse den Trooster den Heyligen Geest sullen ontfangen. 18 ende geen weesen gelaten worden. 21 Vermaentse tot sijne liefde, ende tot gehoorsaemheyt sijner geboden, met belofte van sijne ende des Vaders bywooninge. 26 ende dat de Heylige Geest haer alles sal indachtigh maken. 27 Laet haer sijnen vrede. 28 Verklaert datse haer behooren te verblijden, dat hy tot den Vader gaet. 30 Toont sijne gewillicheyt om den Vader oock in’t lijden te gehoorsamen. |
| |
| 1 UW’ herte en worde niet 1 ontroert: 2 ghy-lieden gelooft in Godt, gelooft oock in my. |
| 1 N. met de groote droefheyt ofte vreese. over mijn wechgaen tot den Vader. |
| 2 Ofte, geloovet ghy in Godt? geloovet oock in my. Ofte, Geloovet in Godt, ende geloovet in my. Ofte, ghy gelooft in Godt, ende ghy gelooft in my. |
| |
| 2 In 3 het huys mijns Vaders zijn vele 4 wooningen: 5 andersins so soude ick het u 6 geseght hebben: ick gae henen om u plaetse te bereyden. |
| 3 D. in den hemel. |
| 4 Ofte, blyvingen, ofte, blijf-plaetsen, dat is, daer is ruymte genoech niet alleen voor my, maer oock voor u-lieden ende voor alle geloovige. |
| 5 Gr. ende in dien niet, Namel. het soo en ware. |
| 6 D. ick en soude u met geen ydele hope opgehouden hebben. |
| |
| 3 Ende so wanneer ick henen sal gegaen zijn, ende u plaetse sal bereyt hebben, so 7 kome ick weder, ende sal u tot my nemen, a op dat ghy oock 8 zijn meught 9 daer ick ben. |
| 7 D. sal komen, namelick, ten laetsten dage. Hebr. 9.28. |
| a Ioan. 12.26. ende 17.24. |
| 8 Namel. niet alleen nae de ziele terstont nae de doodt, maer oock nae lichaem ende ziele nae het uyterste oordeel. Luc. 23.43. 2.Cor.5.1, 8. Philip. 1.23. 1.Thess. 4.17. |
| 9 D. daer ick zijn sal. |
| |
| 4 Ende waer ick henen gae 10 weet ghy, ende 11 den wegh weet ghy. |
| 10 D. kondt ghy uyt mijn woorden genoech weten. |
| 11 N. daer door ick moet henen gaen, ende daer door ghy my moet volgen. |
| |
| 5 Thomas seyde tot hem, Heere, wy en weten niet waer ghy henen gaet: ende hoe konnen wy den wegh weten? |
| 6 Iesus seyde tot hem, 12 b Ick ben de wegh, c ende de waerheyt, d ende het leven. e Niemandt en komt tot den Vader dan door my. |
| 12 Christus noemt hem selven den wegh, om dat niemant ten hemel en kan comen, dan door sijne verdiensten ende kracht, Act. 4.12. De waerheyt, om dat alle de beloften Godts, ende de schaduwen des Ouden Testaments, die den wegh tot de saligheyt afbeeldden, in hem vervult zijn, 2.Corinth. 1.20. Ioan. 1. vers 17. ende het leven, om dat hy een auteur ende gever des eeuwigen levens is. Ioan. 11.25. Hebr. 5.9. |
| b Hebr. 9.8. |
| c Ioan. 1.17. |
| d Ioan. 1.4. ende 11.25. |
| e Ioan. 10.9. |
| |
| 7 Indien ghy lieden my 13 gekent haddet, so soudet ghy oock mijnen 14 Vader gekent hebben: ende 15 van nu 16 kennet ghy hem, ende hebbet hem gesien. |
| 13 N. recht als ’t behoort. |
| 14 N. also ick eenes wesens met den Vader ben, ende het uytgedruckt beeldt sijner selfstandicheydt. Coloss. 1.15. Hebr. 1.3. |
| 15 Ofte, nu alreede. |
| 16 N. voor soo veel als ghy my kennet. vers 9. |
| |
| 8 Philippus seyde tot hem, Heere, toont ons den Vader, ende het is ons genoech. |
| 9 Iesus seyde tot hem, 17 Ben ick so langen tijdt met u lieden, ende en hebt ghy my niet gekent Philippe? f Die my 18 gesien heeft, die heeft 19 den Vader gesien: ende hoe seght ghy, Toont ons den Vader? |
| 17 N. met mijn leere ende wercken soo dickwijls getoont hebbende wie ick ben. |
| f Ioan. 10.30. |
| 18 D. recht gekent heeft. |
| 19 N. in mijnen persoon, dewijle de Vader ende ick van een wesen ende macht zijn. Ioan. 10.30. |
| |
| 10 Gelooft ghy niet g dat ick in den Vader [ben], ende de Vader in my is? 20 h De woorden die ick tot u-lieden spreke, en spreke ick van my selven niet, i maer de Vader die in my 21 blijft, deselve 22 doet de wercken. |
| g Ioan. 10.38. |
| 20 D. mijn leere. Siet Ioan. 7.16. |
| h Ioan. 7.16. ende 8.28. ende 10.38. ende 12.49. ende 14.24. ende 16.13. ende 17.21. |
| i Ioan. 5.17. |
| 21 Ofte, woont: namelick als zijnde eenes wesens met my. |
| 22 N. in my ende door my. |
| |
| 11 Geloovet my, dat ick in den Vader [ben], ende de Vader in my is, ende 23 indien niet, so geloovet my 24 om de wercken selve. |
| 23 D. indien ghy mijne woorden niet en soudet gelooven. |
| 24 N. overmits de selve niet en konnen dan door een Goddelicke kracht gedaen worden. |
| |
| 12 k Voorwaer, voorwaer segge ick u lieden, die in my gelooft, de wercken die ick doe, sal hy 25 oock doen, ende sal 26 meerder doen dan dese. Want ick gae henen 27 tot mijnen Vader: |
| k Matth. 21.21. Luc. 17.6. Actor. 5.12. ende 19.11. |
| 25 N. door mijne kracht. Marc. 16.20. Actor. 3.12. de waerheyt van dese voorsegginge blijckt Act. 3.7. ende 5.15. ende 19.12. ende doorgaens in de handelinge der Apostelen. |
| 26 N. als sommige mirakelen zijn, die Christus in de dagen sijns vleeschs gedaen heeft, gelijck daer zijn, door oplegginge der handen den Heyligen Geest te geven, de kennisse der talen, ende de wonderbaerlijcke bekeeringe der werelt, ende andere. Siet oock Marc. 16.17, etc. |
| 27 N. om van daer den H. Geest, ende dese kracht u te senden. Actor. 2.33. |
| |
| 13 l Ende 28 so wat ghy begeeren sult 29 in mijnen name, dat sal ick doen: op dat de Vader 30 inden Sone verheerlickt worde. |
| l Ierem. 29.12. Matth. 7.7. ende 21.22. Marc. 11.24. Luc. 11.9. Ioan. 15.17. ende 16.24. Iacob. 1.5. 1.Ioan. 3.22. |
| 28 N. noodigh tot uyt-voeringe uwes ampts, ende tot uwe salicheyt. |
| 29 D. steunende op mijne beloften ende verdiensten. |
| 30 D. door den Sone. |
| |
| 14 So ghy yet begeeren sult in mijnen name, ick sal’t doen. |
| 15 m Indien ghy my lief hebt, soo bewaert mijne geboden. |
| m Ioan. 14.21, 23. ende 15.10. 1.Ioan. 5.3. |
| |
| 16 Ende ick sal den Vader bidden, ende hy sal u eenen anderen 31 trooster geven, op dat hy by u 32 blijve inder eeuwicheyt. |
| 31 Ofte, Advocaet ende voorsprake, namelick den H. Geest, die u niet alleen sal troosten ende stercken, maer oock in geven, hoe ghy u verantwoorden sult in tijdt van benauwtheyt ende vervolginge. Luc. 12.11, 12. ende hoe ghy den Vader sult aenroepen in uwen noot. Rom. 8.15, 26. die hier een ander genaemt wort, niet om dat hy een ander wesen heeft als de Vader ende de Soon, maer om dat hy een ander persoon is. 1.Ioan. 5.7. |
| 32 N. sonder immermeer van u te scheyden, gelijck ick met mijne lichamelicke tegenwoordicheyt voor eenen tijt sal doen. |
| |
| 17 [Namelick] den Geest 33 der waerheyt, welcken 34 de werelt niet en kan ontfangen, want sy en 35 siet hem niet, noch en kent hem niet: maer ghy kent hem, want hy 36 blijft 37 by u lieden, ende 38 sal in u zijn. |
| 33 Soo wort de H. Geest genaemt om dat hy de waerheyt der salighmakende leere openbaert, leert, ende in de herten der uytverkorene versegelt. |
| 34 D. de wereltsche menschen, die noch natuerlick en onwedergeboren zijn. 1.Corinth. 2.14. |
| 35 D. noch en verstaet noch en gevoelt zijne werckinge niet. |
| 36 Ofte, woont. |
| 37 D. in uwe herten. |
| 38 N. om u te onderwijsen, vertroosten, verstercken, ende versekeren van uwe saligheyt. Rom. 8. versen 15, 16, 26. 1.Cor. 2.12. |
| |
| 18 n Ick en sal u 39 geen weesen laten: ick kome [weder] tot u. |
| n Matth. 28.20. |
| 39 Dat is, niet hulpeloos noch troosteloos. |
| |
| 19 Noch eenen kleynen [tijdt], ende de werelt 40 en sal my niet meer sien: maer 41 ghy sult my sien: want ick 42 leve, ende 43 ghy sult leven. |
| 40 Gr. en siet my niet meer. |
| 41 Gr. ghy siet my. |
| 42 D. sal haest weder levendigh worden. |
| 43 D. ick sal u noch levendigh vinden. Andere setten het over om dat ick leve, soo sult ghy oock leven: Namel. een geestelick ende eeuwich leven. |
| |
| 20 In dien 44 dagh sult ghy 45 bekennen, 46 dat ick in mijnen Vader [ben], ende ghy in my, ende ick in u. |
| 44 N. nae mijne opstandinge ende hemelvaert. |
| 45 N. door de H. Geest klaerder onderwesen zijnde. |
| 46 D. dan sult ghy mijne eenicheyt met den Vader in wesen, ende mijne geestelicke vereeninge met u, naerder verstaen. Siet oock hier voor vers 10.11. |
| |
| 21 Die mijne geboden heeft, ende deselve bewaert, die ist die my lief heeft: ende die my lief heeft sal van mijnen Vader gelievet worden: ende ick sal hem lief hebben, ende ick sal my selven aen hem 47 openbaren. |
| 47 D. meer ende meer door mijne kennisse verlichten, ende mijne salighmakende werckingen ende genade laten gevoelen, gelijck het volgende 23 vers uytwijst. Siet oock 2.Cor. 3.18. |
| |
| 22 48 Iudas, niet de Iscariot, seyde tot hem, Heere 49 wat is het, dat ghy u selven aen ons sult openbaren, ende niet aen de werelt? |
| 48 N. de broeder Iacobi, toegenaemt Lebbeus. Matt. 10.3. |
| 49 Gr. wat isser geschiet, dat is, wat is de oorsake? ofte, wat beduydt het? |
| |
| 23 Iesus antwoordde ende seyde tot hem, So yemant my lief heeft, die sal mijn woort bewaren: ende myn Vader sal hem lief hebben, ende wy sullen tot hem komen, ende sullen 50 wooninge by hem maken. |
| 50 Gr. blijvinge: gelijck oock van den Heyligen Geest geseght wort vers 17. |
| |
| 24 Die my niet lief en heeft, die en bewaert mijne woorden niet. o Ende het woort dat ghy lieden hoort, 51 en is het mijne niet, maer des Vaders, die my gesonden heeft. |
| o Ioan. 7.16. ende 8.28. ende 12.49. ende 14.10. ende 16.13. |
| 51 D. en is mijn alleen niet, ghelijck Ioan. 6.38. ende 7.16. |
| |
| 25 Dese dingen hebbe ick tot u gesproken, 52 by u blijvende. |
| 52 D. met u verkeerende. |
| |
| 26 p Maer de trooster de heylige Geest, welcken de Vader senden sal in mijnen name, q die sal u alles leeren, ende sal u 53 indachtich maken alles wat ick u geseght hebbe. |
| p Luc. 24.49. Ioan. 15.26. ende 16.7. Actor. 2.4. |
| q Ioan. 16.13. |
| 53 D. en sal u niet nieuws leeren, maer ’t selve dat ick u geleert hebbe, ende ghy niet wel onthouden en hebt, wederom in gedachtenisse brengen. Matth. 28.19, 20. Ioan. 15.15. |
| |
| 27 54 r Vrede late ick u, 55 mijnen vrede geve ick u: niet gelijckerwijs de werelt [hem] geeft, geve ick [hem] u. Uw’ herte en worde niet 56 ontroert, noch en zy niet vertsaeght. |
| 54 D. een ware ende vaste gerustheydt des ghemoets in Godt, ontstaende uyt eene versekertheyt van de vergevinge uwer sonden. |
| r Philip. 4.7. |
| 55 D. die ick door mijne doodt ende opstandinge u sal verwerven ende toebrengen. Rom. 5.1. |
| 56 N. over mijn wechgaen. |
| |
| 28 s Ghy hebt gehoort dat ick tot u geseght hebbe, Ick gae henen, ende 57 kome [weder] tot u. 58 Indien ghy my lief haddet, so soudet ghy u verblijden, om dat ick geseght hebbe, Ick gae henen tot den Vader: want mijn Vader is 59 meerder dan ick. |
| s Ioan. 14.3. |
| 57 N. nae mijne verrijsenisse. |
| 58 N. met rechte wetenschap ende verstant, waerom ick van u gaen sal. |
| 59 N. in majesteyt ofte heerlickheydt als ick ben in desen staet mijner vernederinge. Ende daerom behoort ghy u te verblijden, dat ick henen gae, om het gebruyck der selve heerlickheyt weder aen te nemen, die ick by hem gehadt hebbe eer de werelt was, dewijle ’t selve oock tot uwe saligheyt sal strecken. Ioan. 17.5, 24. |
| |
| 29 Ende nu hebbe ick het u geseght eer het geschiet is, t op dat wanneer het geschiet sal zijn, ghy 60 gelooven meught. |
| t Ioan. 13.19. ende 16.4. |
| 60 Dat is, in uw’ geloove meught versterckt worden. |
| |
| 30 Ick en sal 61 niet meer veel met u spreken: v want 62 de overste deser werelt 63 komt, ende en heeft 64 aen my niets. |
| 61 Namel. voor mijne doodt. |
| v Ioan. 12.31. ende 16.11. Ephes. 2.2. |
| 62 D. den Duyvel. Ioan. 12.31. |
| 63 N. om door sijne instrumenten my te vangen ende dooden. |
| 64 Gr. in my, dat is, sal door mijn doodt tot sijn voornemen niet komen, maer daer en tegen alle sijn macht verliesen. Hebr. 2.14. |
| |
| 31 Maer op dat de werelt wete dat ick den Vader lief hebbe, ende 65 alsoo doe gelijckerwijs my de Vader x geboden heeft. Staet op, laet ons van hier gaen. |
| 65 D. dat ick my gewillichlick in den doot overgeve, om den Vader te gehoorsamen, die my bevolen heeft op sulcke wijse de menschen te verlossen. Philip. 2.8. |
| x Ioan. 10.18. Hebr. 10.5. |
