Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| 1 Christus tot Bethanien met Lazaro aen tafel sittende, 3 wort van Maria gesalft, 4 waer over sy van Iuda berispt, 7 maer van Christo verdedight wort. 9 Vele Ioden komen om Lazarum te sien. 10 waerom de Overpriesters hem oock soecken te dooden. 12 Christus rijdt nae Ierusalem op eenen esel, ende wort van de schare, met blijdtschap ende geluckwenschinge, als de Coninck Israels ontfangen. 20 Eenige Griecken begeeren Iesum te sien, ende sy spreken Philippum daer over aen. 23 waer uyt Christus oorsake neemt te handelen van de vrucht sijns doots, door de gelijckenisse van een terwen-graen. 27 Wort in sijn ziele beroert, ende bidt sijnen Vader, ende wort door een stemme uyt den hemel verklaert. 29 Onderrecht de schare wederom van de vrucht ende maniere sijns doots: ende vermaentse in sijn licht te wandelen. 37 De Ioden blijven verhardt, gelijck door Iesaiam was voorgeseght. 42 Doch vele uyt de Overste gelooven in hem, maer derven hem niet belijden. 44 Hy vermaent wederom tot geloove, ende tot de belijdenisse des selven. |
| |
| 1 a IEsus dan quam 1 ses dagen voor het Pascha te Bethanien, daer Lazarus was, die gestorven was geweest, welcken hy opgeweckt hadde uyt den dooden. |
| a Matth. 26.6. Marc. 14.3. Luc. 7.37. Ioan. 11.2. |
| 1 Dese ses dagen moeten verstaen worden vanden tijdt wanneer Christus eerst te Bethanien is gekomen. Mat. cap. 26.2. ende Marc. cap. 14.1. spreken maer van twee dagen: dan die sien op den tijt wanneer de Over-priesters raedt hebben genomen om hem te vangen ende dooden, gelijck oock afgenomen kan worden uyt het volgende 19 vers van dit Capittel. |
| |
| 2 Sy bereydden hem dan 2 aldaer een avontmael, ende Martha diende: ende Lazarus was een van de gene die met hem aensaten. |
| 2 N. in het huys van Simon de Melaetsche. Siet Mat. 26.6. |
| |
| 3 Maria dan genomen hebbende een pondt salve van 3 onvervalschste zeer kostelicke Nardus, heeft de voeten Iesu gesalft, ende met haren hayre sijne voeten afgedrooght, ende het huys wiert vervult van den reuck der salve. |
| 3 Gr. Pistikes, van dit woort siet Mar. 14.3. |
| |
| 4 So seyde dan een van sijne Discipelen, [namelick] Iudas Simonis Iscariot die hem verraden soude, |
| 5 b Waerom en is dese salve niet verkocht voor drie hondert 4 penningen, ende den armen gegeven? |
| b Marc. 14.5. |
| 4 Gr. Denarien, van welcker weerde siet Matth. 18.28. ende Marc. 14.5. |
| |
| 6 Ende dit seyde hy, niet om dat hy besorght was voor den armen, maer om dat hy een dief was, c ende hadde de burse, ende droegh het gene 5 gegeven wiert. |
| c Ioan. 13.29. |
| 5 Gr. geworpen wiert. dat is, ingeworpen, namelick van eenige Godtsalige vrouwen ende andere, tot onderhoudinge Christi, ende sijner Discipelen. Siet Luc. 8.3. |
| |
| 7 Iesus dan seyde, 6 Laet af van haer: Sy heeft dit bewaert 7 tegen d den dagh mijner begravenisse. |
| 6 Ofte, laet haer geworden. |
| 7 D. tot een voorbereydinge mijner begravenisse. Siet hier van de aenteeck. op Matth. 26.12. |
| d Marc. 14.8. |
| |
| 8 Want de e arme hebt ghy lieden 8 altijt met u, maer my en hebt ghy 9 niet altijdt. |
| e Deut. 15.11. Matth. 26.11. Marc. 14.7. |
| 8 N. om aen haer weldadicheyt te betoonen. Deut. 15.11. |
| 9 N. lichamelick tegenwoordich. |
| |
| 9 Een groote schare dan der Ioden verstondt dat hy aldaer was: ende quamen niet alleen om Iesus wille, maer op dat sy oock Lazarum souden sien, f dien hy uyt den dooden opgeweckt hadde. |
| f Ioan. 11.44. |
| |
| 10 Ende de Overpriesters 10 beraedslaeghden, dat sy oock Lazarum dooden souden. |
| 10 D. besloten in haren Raedt. |
| |
| 11 Want vele van de Ioden gingen 11 henen om sijnen’t wille, ende geloofden in Iesum. |
| 11 N. nae Bethanien, om hem aldaer te sien. |
| |
| 12 g Des anderen daeghs een groote schare, die tot het Feest gekomen was, hoorende dat Iesus na Ierusalem quam, |
| g Matth. 21.8. Marc. 11.8. Luc. 19.36. |
| |
| 13 12 Namen de tacken van palm-boomen, ende gingen uyt hem te gemoete, ende riepen, 13 Hosanna, h Gesegent 14 [is] hy die komt inden name des Heeren, [hy die is] de Coninck Israëls. |
| 12 Van dese geheele Historie siet breeder Matth. 21.8, etc. |
| 13 Siet oock van dit woort, Matth. 21.9. |
| h Psal. 118.26. |
| 14 Ofte, zy hy. |
| |
| 14 Ende Iesus 15 vondt eenen jongen ezel, ende sat daer op: gelijck geschreven is, |
| 15 Namel. door den dienst sijner Discipelen, die hy daer toe uytgesonden hadde, gelijck d’ ander Euangelisten breeder verhalen. |
| |
| 15 i 16 En vreest niet ghy dochter Sion: siet, uw’ Coninck komt, sittende op het veulen eener eselinne. |
| 16 Siet hier van Matth. 21.5. |
| i Iesai. 62.11. Zach. 9.9. Matth. 21.5. |
| |
| 16 Doch 17 dit en verstonden sijne discipelen in’t eerste niet: maer 18 als Iesus verheerlickt was, doe wierden sy indachtigh dat dit van hem geschreven was, ende [dat] sy hem dit gedaen hadden. |
| 17 Namel. dat dit de vervullinge was van die Prophetie. |
| 18 Dat is, als sy na sijne opstandinge ende hemel-vaert den H. Geest ontfangen hadden. |
| |
| 17 19 De schare dan die met hem was, getuyghde dat hy Lazarum uyt het graf geroepen, ende hem uyt den dooden opgeweckt hadde. |
| 19 Ofte, de schare dan die by hem was, doe hy Lazarum uyt het graf riep, ende hem uyt de dooden opweckte, gaf hem getuygenisse. |
| |
| 18 Daerom ginck oock de schare hem te gemoete, overmits sy gehoort hadde, dat hy dat teecken gedaen hadde. |
| 19 De Phariseen dan seyden onder malcanderen, k Siet ghy [wel] dat ghy 20 gantsch niet en voordert? siet, 21 de [geheele] werelt gaet hem na. |
| k Ioan. 11.47. |
| 20 N. met all’ uwen voorgaenden wederstant tegen hem: ende dat ghy daerom eenen anderen raedt moet nemen, om hem tegen te staen. |
| 21 D. de meeste menichte des volcks hangt hem aen, ende volght hem als haren Leeraer. |
| |
| 20 Ende daer waren sommige 22 Griecken uyt de gene l die op gekomen waren, op dat sy op het Feest souden aanbidden: |
| 22 Welcke geweest zijn, ofte onbesnedene Heydenen, die oock mochten komen in het voorste deel des Tempels, om te bidden. 1.Reg. 8.41, 42. ofte Ioden onder de Griecken woonende, ofte Iodengenooten uyt de heydenen bekeert, gelijck de Moorman was, Actor. 8.27, 28. |
| l Actor. 8.27. |
| |
| 21 Dese dan gingen tot Philippum, m die van Bethsaida in Galilea was, ende baden hem, seggende, Heere, wy 23 willen Iesum [wel] 24 sien. |
| m Ioan. 1.15. |
| 23 Gr. willen. |
| 24 D. begroeten ende aenspreken. |
| |
| 22 Philippus quam, ende seyde ’t Andree: ende Andreas ende Philippus wederom seyden ’t Iesu. |
| 23 Maer Iesus antwoordde haer, seggende, De uyre is gekomen, n dat de Sone des menschen sal 25 verheerlickt worden. |
| n Ioan. 13.32. ende 17.1. |
| 25 Namel. door sijne doodt ende opstandinge, na welcke hy oock onder de Heydenen door de Predicatie des Euangeliums verheerlickt is geworden. |
| |
| 24 Voorwaer, voorwaer segge ick u, o Indien 26 het terwen graen in de aerde niet en valt ende sterft, so blijft het selve alleen: maer indien het sterft, so brenght het veel vrucht voort. |
| o 1.Corint. 15.36. |
| 26 Met dese gelijckenisse wil Christus seggen, dat hy eerst moet sterven ende daer na weder op staen, om de menschen, so Ioden als Griecken, ter saligheyt te brengen. siet 53.10, 11. |
| |
| 25 p Die sijn 27 leven 28 lief heeft sal ’t selve verliesen: ende die sijn leven 29 haet in dese werelt, sal ’t selve bewaren tot het eeuwige leven. |
| p Matth. 10.39 ende 16.25. Marc. 8.35. Luc. 9.24. ende 17.33. |
| 27 Gr. Ziele. |
| 28 D. liever heeft als my. siet hier van Matth. 10.37. |
| 29 Dat is, bereyt is voor my te laten. siet Luc. 14.26. |
| |
| 26 So yemandt my dient, die volge my: ende q daer ick ben, aldaer sal oock mijn dienaer zijn. Ende so yemandt my dient, de Vader sal hem eeren. |
| q Ioan. 14.3. ende 17.24. |
| |
| 27 r Nu is mijn ziele 30 ontroert: ende wat sal ick seggen? Vader, verlost my uyt dese 31 uyre. Maer hierom ben ick in dese uyre gekomen. |
| r Matth. 26.37, 38, 39. Marc. 14.34. Luc. 22.44. |
| 30 Namel. door d’overdenckinge van van mijn swaer aenstaende lijden. |
| 31 N. mijns swaren lijdens. Siet Matth. 26.39. |
| |
| 28 Vader, 32 verheerlickt uwen name. Daer quam dan een stemme uyt den hemel, [seggende], Ende ick hebbe [hem] 33 verheerlickt, ende ick 34 sal [hem] wederom verheerlicken. |
| 32 N. door mijnen doodt. |
| 33 N. door vele mirakelen ende getuygenissen. |
| 34 N. door de opstandinge uyt den dooden, ende ’t gene daer op volgen sal. |
| |
| 29 De schare dan die daer stondt, ende [dit] hoorde, seyde datter 35 een donderslagh geschiet was. Andere seyden, Een Engel heeft tot hem gesproken. |
| 35 Namel. alsoo dese stemme meerder was als een menschelicke stemme. |
| |
| 30 Iesus antwoordde ende seyde, s Niet om mijnent wille is dese stemme geschiet, maer 36 om uwent wille. |
| s Ioan. 11.42. |
| 36 N. op dat ghy meucht gelooven, dat my de Vader gesonden heeft. |
| |
| 31 t Nu is het 37 oordeel deser werelt: v nu sal de 38 overste deser werelt buyten geworpen worden. |
| t Ioan. 16.11. Ephes. 2.2. |
| 37 Dit woort oordeel wort in de heylige Schrifture genomen somtijdts in het goede voor verlossinge ende weder-oprechtinge. Psal. 138.18. ende 140.13. somtijts in ’t quade voor veroordeelinge ofte verdoemenisse, Ioan. 3.17. ende 5.24. Doch het kan hier in beyde beteeckenissen wel genomen worden. N. dat nu de uytverkorene in de gantsche werelt van de macht des Duyvels sullen verlost ende weder opgherecht worden, ende dat nu de boose ende ongeloovige in de wereldt sullen veroordeelt ende verdoemt worden. |
| v Ioan. 14.30. Coloss. 2.15. |
| 38 D. de Duyvel, sal nu sijne macht ende heerschappye, die hy door de sonde over de menschen heeft gekregen, in de gene die den Euangelio sullen gelooven, verliesen. Col. 2.15. Hebr. 2.14. |
| |
| 32 x Ende ick, 39 so wanneer ick van der aerde sal verhooght zijn, salse 40 alle tot my 41 trecken. |
| x Num. 21.9. 2.Reg. 18.4. Ioan. 3.14. ende 8.28. |
| 39 Ofte, indien. |
| 40 D. niet alleen de Ioden, maer oock de Heydenen, die in my sullen gelooven Ioan. 3. versen 14, 15. Siet oock aldaer de verklaringe. |
| 41 D. niet tegenstaende den wederstant des Duyvels ende des vleeschs, tot mijne gehoorsaemheyt ende volgens tot de eeuwige heerlickheyt met my brengen. |
| |
| 33 (Ende dit seyde hy beteeckenende hoedanigen doodt hy sterven soude) |
| 34 De schare antwoordde hem, Wy hebben uyt 42 de Wet gehoort, y dat de Christus blijft inder eeuwicheyt: ende hoe seght ghy dat de Sone des menschen moet verhooght worden? Wie is dese Sone des menschen? |
| 42 D. de Schrifture, die dit wel segt. Psal. 102. versen 27, 28. ende 110.4. doch segt daer oock by, dat hy eerst moeste sterven, Iesa. 53. versen 8, 12. Dan. 9.26. ende alsoo in sijne heerlickheyt ingaen. Luc. 24.26. |
| y 2.Sam. 7.16. 1.Par. 22.10. Psal. 45.7. ende 89.37. ende 110.4. Iesai. 9.5. Ierem. 23.6. Ezech. 37.26. Dan. 2.44. ende 7.14, 27. Mich. 4.7. Hebr. 1.8. |
| |
| 35 Iesus dan seyde tot haer, Noch eenen kleynen tijdt z is 43 het licht by u lieden: a wandelt terwijle ghy het licht hebt, op dat 44 de duysternisse u niet en bevange. Ende die in de duysternisse wandelt, en weet niet waer hy henen gaet. |
| 43 Dat is, ick die het licht ben. Ioan. 8.12. |
| z Ioan. 1.9. ende 8.12. ende 9.5. ende 12.46. |
| a Ierem. 13.16. Ephes. 5.8. 1.Thess. 5.4. |
| 44 N. van onwetenheyt ende verstocktheyt. |
| |
| 36 Terwijle ghy het licht hebt, gelooft in het licht, op dat ghy kinderen des lichts meucht zijn. Dese dingen sprack Iesus: ende 45 wech gaende verberghde hy hem van haer. |
| 45 N. nae Bethanien. Matth. 21.17. Marc. 11.11. Luc. 21.37. |
| |
| 37 Ende hoe wel hy so vele teeckenen voor haer gedaen hadde, [nochtans] en geloofden sy in hem niet: |
| 38 Op dat het woordt Esaie des propheten vervult wierde, dat hy gesproken heeft, b Heere, 46 wie heeft onse 47 predikinge gelooft? ende wien is de 48 arm des Heeren 49 geopenbaert? |
| b Iesa. 53.1. Rom. 10.16. |
| 46 N. van dit volck, D. zeer weynige. |
| 47 Gr. Gehoor: D. ’t gene van ons gepredickt, ende van ’t volck gehoort is. |
| 48 D. het Euangelium, ’t welck eene kracht Godts is ter salicheyt. Rom. 1. vers 16. |
| 49 Namel. alsoo, dat hy het verstaen ende aengenomen heeft. Matth. 16.17. |
| |
| 39 Daerom en 50 konden sy niet gelooven, dewijle Esaias wederom geseght heeft, |
| 50 N. overmits te voren geseght was, dat Godt haer door een rechtveerdigh oordeel, om hare wederspannicheyt, in hare blintheyt soude laten, ende daer in overgeven. 2.Thess. 2.11. |
| |
| 40 51 c Hy heeft hare oogen verblindt, ende haer herte verhardt: op dat sy met de oogen niet en sien, ende met het herte [niet] en verstaen, ende sy bekeert worden, ende ick haer genese. |
| 51 Siet van dese plaetse, Matth. 13.14, 15. |
| c Iesai. 6.9. Ezech. 12.2. Matth. 13.14. Marc. 4.12. Luc. 8.10. Actor. 28.26. Rom. 11.8. |
| |
| 41 d Dit seyde Esaias, doe hy 52 sijne heerlickheyt 53 sach, ende van hem sprack. |
| d Iesai. 6.1. |
| 52 N. Christi, als zijnde de eenige Godt met den Vader ende den H. Geest. |
| 53 Namel. in ’t gesichte der Godtlicker heerlickheyt, dat verhaelt staet Ies. 6.1, etc. |
| |
| 42 e Nochtans geloofden oock selfs vele uyt den Oversten 54 in hem: maer om der Phariseen wille en beleden sy ’t niet, f op dat sy 55 uyt de Synagoge niet en souden geworpen worden. |
| e Ioan. 7.13, 48. |
| 54 Nam. dat hy de Messias was, gelijck Nicodemus bekent datter vele sulcke onder haer waren. Ioan. 3.2. |
| f Ioan. 9.22. |
| 55 Namel. volgens het besluyt der Overste der Ioden, Ioan. 9.22. |
| |
| 43 g Want sy hadden de eere der menschen lief, meer dan de eere Godts. |
| g Ioan. 5.44. |
| |
| 44 Ende Iesus riep, ende seyde, Die in my gelooft, 56 en gelooft in my niet, maer in den genen die my gesonden heeft. |
| 56 Dat is, en gelooft niet alleen in my, gelijck Marc. 9.37. Ioan. 7.16. |
| |
| 45 h Ende die my 57 siet, die siet den genen die my gesonden heeft. |
| h Ioan. 10.30. ende 14.9. |
| 57 D. kent, ende in my gelooft. |
| |
| 46 i Ick ben 58 een licht in de werelt gekomen, op dat een yegelick die in my gelooft, in de duysternisse niet en blijve. |
| i Ioan. 1.9. ende 8.12. ende 9.5. ende 12.35. Iesai. 42.6. ende 49.6. Actor. 13.47. |
| 58 Siet Ioan. 9.5. ende te voren vers 35. |
| |
| 47 Ende indien yemant mijne woorden gehoort, ende niet gelooft en sal hebben, ick en 59 oordeele hem niet. k Want ick en 60 ben niet gekomen op dat ick de werelt 61 oordeele, maer op dat ick de werelt saligh maecke. |
| 59 D. veroordeele. |
| k Ioan. 3.17. ende 9.39. |
| 60 N. in desen mijnen nedrigen staet. |
| 61 D. veroordeele, ofte verdoeme. |
| |
| 48 l Die my verwerpt, ende mijne woorden niet en ontfanght, heeft die hem oordeelt: m het woort dat ick gesproken hebbe, 62 dat sal hem oordeelen ten laetsten dage. |
| l Ioan. 3.18. ende 8.24. |
| m Marc. 16.16. |
| 62 D. dat sal de regel zijn, na den welcken hy sal geoordeelt worden: ofte, dat sal een overtuyginge tegen hem wesen, dat hy rechtveerdelick veroordeelt wort. |
| |
| 49 n Want ick en hebbe 63 uyt my selven niet gesproken: maer de Vader die my gesonden heeft, die heeft my een 64 gebodt gegeven, wat ick seggen sal, ende wat ick spreken sal. |
| n Deut. 18.18. Ioan. 3.11. ende 5.20. ende 7.16. ende 8.28. ende 14.10, 24. ende 16.13. |
| 63 Siet Ioan. 7.16. |
| 64 D. eene leere die hy my bevolen heeft te prediken. |
| |
| 50 Ende ick weet dat sijn gebodt 65 het eeuwige leven is. Het gene ick dan spreke, dat spreke ick alsoo, gelijck my de Vader geseght heeft. |
| 65 D. de menschen tot het eeuwige leven brenght. |
