Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| 1 Christus van de Overpriesters ende Phariseen gevraeght zijnde, uyt wat macht hy dese dingen dede, antwoort met een weder-vrage, van waer de doop Ioannis was. 9 Dreyght haer Godts straffe door de gelijckenisse van eenen wijngaert aen de lantluyden verhuert, die de dienstknechten hares heeren mishandelden, ende sijnen sone doodden. 20 Beantwoort de vrage, of het geoorlooft was den Keyser schattinge te geven. 27 Bewijst uyt de Wet Mosis de opstandinge der dooden, tegen der Sadduceen voorstellinge van seven broeders die eene selve vrouwe gehadt hadden. 41 Vraeght hoe Christus een sone Davids is, daer David hem sijnen Heere noemt. 45 Waerschouwt het volck voor de eergiericheyt ende geveynstheyt der Schriftgeleerde. |
| |
| 1 a ENde het geschiedde in een van die dagen, als hy in den tempel het volck leerde, ende 1 het Euangelium verkondighde, dat de Over-priesters ende Schriftgeleerde met de Ouderlingen daer over quamen. |
| a Matth. 21.23. Marc. 11.27. Actor. 4.7. ende 7.27. |
| 1 Gr. Euangelizeerde. |
| |
| 2 Ende spraecken tot hem, seggende, Seght ons 2 door wat 3 macht ghy 4 dese dingen doet: Ofte wie hy is die u dese macht heeft gegeven? |
| 2 Gr. in hoedanige. |
| 3 D. authoriteyt. |
| 4 Namel. die in’t voorgaende capitter verhaelt worden. |
| |
| 3 Ende hy antwoordende seyde tot haer, Ick sal u oock 5 een woordt vragen: ende segget my, |
| 5 D. een dinck, ofte sake. Hebr. |
| |
| 4 6 De Doop Ioannis was die 7 uyt den hemel, ofte uyt de menschen? |
| 6 Siet hier van d’aenteeckeninge op Matth. 21.25. |
| 7 D. van Godt. gelijck Luc. 15.18. |
| |
| 5 Ende sy overleyden 8 onder haer, seggende, Indien wy seggen, Uyt den hemel: so sal hy seggen, Waerom en hebt ghy dan hem niet gelooft? |
| 8 Ofte, by haer selven. |
| |
| 6 Ende indien wy seggen, Uyt de menschen: so sal ons alle het volck steenigen: Want sy houden voor seker dat Ioannes een Propheet was. |
| 7 Ende sy antwoordden, dat sy niet en wisten van waer 9 [die was]. |
| 9 Namel. de doop Ioannis. |
| |
| 8 Ende Iesus seyde tot haer, So en segge ick u oock niet, 10 door wat macht ick dese dingen doe. |
| 10 Gr. in. |
| |
| 9 b Ende hy begon tot het volck 11 dese gelijckenisse te seggen, Een seker mensche plantede eenen wijngaerdt, ende hy verhuerde dien aen landt-lieden, ende trock 12 eenen langen tijdt buyten ’s landts. |
| b Matth. 21.33. Marc. 12.1. Psal. 80.9. Iesa.5.1. Ierem. 2.21. ende 12.10. |
| 11 Van dese gelijckenisse siet de verklaringe Matt. 21.33. |
| 12 Gr. genoechsame, ofte, tamelicke tijden. |
| |
| 10 Ende als’t 13 de tijdt was, sandt hy tot de landt-lieden eenen dienstknecht, op dat sy hem van de vrucht des wijngaerts geven souden: maer de landt-lieden sloegen den selven, ende sonden [hem] ledigh henen. |
| 13 Namel. dat de vruchten rijp zijnde ingesamelt worden. Siet Matt. 21.34. |
| |
| 11 Ende 14 wederom sandt hy noch eenen anderen dienstknecht, maer oock dien geslagen ende smadelick gehandelt hebbende, sonden sy [hem] ledigh henen. |
| 14 Gr. ende hy dede daer toe, ende sondt. Hebr. gelijck oock in’t volgende vers. |
| |
| 12 Ende wederom sandt hy noch eenen derden: maer sy verwondden oock desen, ende wierpen [hem] uyt. |
| 13 Ende de heere des wijngaerts seyde, 15 Wat sal ick doen? Ick sal mijnen geliefden sone senden: mogelick desen siende sullen sy [hem] ontsien. |
| 15 Dit zijn woorden uyt-druckende niet eenige twijfelinge, maer nae menschelicke wijse van spreken, een groote genegentheyt om haer te rechte te brengen: gelijck Ose. 6.4. |
| |
| 14 Maer als de landtlieden hem sagen, overleyden sy onder malcanderen, ende seyden, c Dese is de erfgenaem, d komt, laet ons hem dooden, op dat de erfenisse onse worde. |
| c Psal. 2.8. Hebr. 1.2. |
| d Psal. 2.1. Matth. 26.3. ende 27.1. Ioan. 11.53. Genes. 37.18. |
| |
| 15 Ende als sy hem buyten den wijngaert uytgeworpen hadden, doodden sy [hem]. Wat sal dan de heere des wijngaerts haer doen? |
| 16 Hy sal komen ende dese landt-lieden verderven, ende sal den wijngaert aen 16 andere geven. Ende als sy [dat] hoorden, seyden sy, 17 Dat zy verre. |
| 16 Namel. den heydenen. Mat. 21.43. |
| 17 N. dat wy den sone souden dooden, ende dat ons sulcks soude ovrkomen, als ghy hier seght. |
| |
| 17 Maer hy sagh’se aen, ende seyde, Wat is dan dit, ’t welck e geschreven staet, 18 De steen dien de bouwlieden verworpen hebben, dese is tot een hooft des hoecks geworden? |
| e Psal. 118.22. Iesa. 8.14. ende 28.16. Matth. 21.42. Marc. 12.10. Actor. 4.11. Rom. 9.33. 1.Per. 2.4, 7. |
| 18 Siet de aent. op Matth. 21.42. |
| |
| 18 f Een yegelick die 19 op dien steen valt, sal verplettert worden, g ende 20 op wien hy valt, dien sal hy vermorselen. |
| f Iesa. 8.15. Zach. 12.3. |
| 19 D. die haer aen hem stooten, ende hem ongehoorsaem zijn. 1.Pet. 2.7, 8. |
| g Dan. 2.34. |
| 20 Namel. door de swaerte sijnes oordeels ende straffe. Psal. 2.9. |
| |
| 19 Ende de Overpriesters ende de Schriftgeleerde sochten te dier selver uyre de handen aen hem te slaen: maer sy vreesden het volck: want sy verstonden dat hy dese gelijckenisse tegen haer gesproken hadde. |
| 20 h Ende sy namen [hem] waer, ende sonden 21 verspieders uyt, die haer selven veynsden 22 rechtveerdigh te zijn: op dat sy hem in [sijne] reden 23 vangen mochten, om hem der heerschappie ende der macht des Stadthouders over te leveren. |
| h Matth. 22.16. Marc. 12.13. |
| 21 Ofte, laeg-leggers. |
| 22 D. als die oprechtelick met hem wilden handelen, ende niet geerne en souden yet doen ofte lijden dat onrecht ware, ofte tegen Godts bevel. |
| 23 D. behalen, ofte achterhalen, ofte sijne reden berispen. |
| |
| 21 Ende sy vraeghden hem, seggende, Meester wy weten dat ghy recht spreeckt, ende leert, ende 24 den persoon niet aen en neemt, maer leert den wegh Godts in der waerheyt, |
| 24 Gr. aengesicht. Siet de verklaringe Matth. 22.16. |
| |
| 22 Is’t 25 ons geoorlooft den Keyser schattinge te geven, ofte niet? |
| 25 N. die wy Ioden ende Godts volck zijn, aen eenen Heydenschen Keyser. van dese schattinge. Siet Matth. 17.24. |
| |
| 23 Ende hy hare archlisticheyt bemerckende, seyde tot haer, Wat versoeckt ghy my? |
| 24 Toont my eenen 26 penninck: wiens beeldt ende opschrift heeft hy? Ende sy antwoordende seyden, Des Keysers. |
| 26 Gr. denarius, waer van siet Matth. 22. vers 19. |
| |
| 25 Ende hy seyde tot haer, i Geeft dan den Keyser dat des Keysers is, ende Gode dat Godes [is]. |
| i Rom. 13.7. Matth. 17, 25. ende 22.21. |
| |
| 26 Ende sy en konden hem in [sijn] woort niet 27 vatten voor den volcke: ende haer verwonderende over sijne antwoorde swegen sy stille. |
| 27 Ofte, behalen, achterhalen, ofte, sijn woort berispen. |
| |
| 27 k Ende tot hem quamen sommige der 28 Sadduceen, welcke 29 tegensprekende [seggen] datter geen opstandinge en is ende vraeghden hem, |
| k Matth. 22.23. Marc. 12.18. Actor 23.8. |
| 28 Van de secte der Sadduceen siet breeder Actor. 23.8. |
| 29 Gr. Tegen spreken. Namel. de rechte leere van desen artijckel. |
| |
| 28 Seggende, Meester, l Moses heeft ons 30 geschreven, So yemants broeder sterft, die een wijf heeft, ende hy sterft sonder kinderen, dat sijn broeder het wijf nemen sal, ende sijnen broeder 31 zaet verwecken. |
| l Deut. 25.5. |
| 30 D. in sijne schriften bevolen. Deut. 25.5. |
| 31 D. een sone by haer gewinnen, die des eersten broeders name souden dragen, ende sijn erfgenaem zijn. |
| |
| 29 Daer waren nu seven broeders: ende de eerste nam een wijf, ende hy stierf sonder kinderen. |
| 30 Ende de tweede nam dat wijf, ende [oock] dese stierf sonder kinderen. |
| 31 Ende de derde nam het selve [wijf:] ende desgelijcks oock 32 de seven, ende en hebben geen kinderen na gelaten, ende zijn gestorven. |
| 32 D. de andere vier tot tot seven toe. |
| |
| 32 Ende ten laetsten na alle stierf oock het wijf. |
| 33 Inde opstandinge dan, wiens wijf van desen sal sy zijn? Want die seven hebben de selve tot een wijf gehadt. |
| 34 Ende Iesus antwoordende seyde tot haer, De kinderen 33 deser eeuwe trouwen, ende worden ten houwelicke uytgegeven: |
| 33 Door dese worden verstaen, niet de wereltsche menschen, gelijck Luc. 16.8. maer de gene die in dese werelt leven. want het houwelick is eerlick onder allen Hebr. 13.4. |
| |
| 35 Maer die weerdigh sullen 34 geacht zijn 35 die eeuwe te verwerven, ende de opstandinge uyt den dooden, en sullen noch trouwen, noch ten houwelicke uytgegeven worden. |
| 34 N. van Godt uyt genade. 2.Thess. 5.1, 11. alsoo wort dit woort oock genomen in ’t volgende capit. vers 36. |
| 35 D. het eeuwige leven, ende de opstandinge ter heerlickheyt in de toekomende eeuwe. Want de godtloose sullen oock opstaen, maer ter verdoemenisse. Ioa. 5.29. |
| |
| 36 Want sy en konnen niet meer sterven: want sy zijn, m den Engelen gelijck. Ende sy zijn 36 kinderen Godts, dewijle sy kinderen der opstandinge zijn. |
| m 1.Ioan. 3.2. |
| 36 N. geopenbaert in heerlickheydt, de wijle sy der saliger opstandinge deelachtich zijn. siet 1.Ioan. 3.2. |
| |
| 37 Ende dat de doode opgeweckt sullen worden, heeft oock 37 Moses 38 aengewesen by den doornen-bosch, 39 als hy n den Heere noemt den Godt Abrahams, ende den Godt Isaacs, ende den Godt Iacobs. |
| 37 Christus bewijst de opstandinge der dooden uyt de schriften Mosis, om dat de Sadduceen de selve daer tegen hadden voortgebracht. |
| 38 Ofte, te kennen geven, getoont, namelick in de beschrijvinge van de verschijninge des Heeren in den doornenbosch. |
| 39 Van de kracht deses besluyt-redens siet Matth. 22.32. |
| n Exod. 3.6. Hebr. 11.16. Actor. 7.32. |
| |
| 38 [Godt] nu en is niet een Godt der doode, maer der levende: want 40 sy leven hem alle. |
| 40 N. niet alleen na de ziele, die onsterffelick is, maer oock nae het lichaem: om dat het selve wederopgeweckt sal worden, ende by Godt alle toekomende dingen alreede als tegenwoordigh zijn. Rom. 4.17. |
| |
| 39 Ende sommige der Schriftgeleerde antwoordende seyden, Meester ghy hebt wel geseght. |
| 40 Ende 41 sy en dorfden hem niet meer yet vragen. |
| 41 N. de Schrift-geleerde. siet Marc. 12.34. |
| |
| 41 o Ende hy seyde tot haer, Hoe seggen sy, dat de Christus Davids sone is? |
| o Matth. 22.42. Marc. 12.35. |
| |
| 42 Ende David selve seght in het boeck der Psalmen, p De Heere heeft geseght tot mijnen Heere, Sit aen mijner rechter [handt]. |
| p Psal. 110.1. Actor. 2.34. 1.Corint.15.25. Hebr. 1.13. ende 10.13. |
| |
| 43 Tot dat ick uwe vyanden sal geset hebben tot een voetbanck uwer voeten. |
| 44 David dan noemt hem sijnen Heere, ende 42 hoe is hy sijn sone? |
| 42 D. indien hy alleen een sone Davids, dat is een bloot mensche uyt David is, hoe noemt hem dan David, die een souvereyn Coninck was ende geenen heer boven hem en erkende als Godt alleen, sijnen Heere. Waer op sy niet konden antwoorden, om datse den Messiam niet en hielden waerachtigh Godt te zijn. |
| |
| 45 Ende daer alle het volck [het] hoorde, seyde hy tot sijne Discipelen, |
| 46 q Wacht u van de Schriftgeleerde, die daer willen wandelen in 43 lange cleederen, ende beminnen de groetingen op de merckten, ende de voor-gestoelten in de Synagogen, ende de voor-aen-sittingen in de 44 maeltijden: |
| q Matth. 23.5, 6. Marc. 12.38, 39. Luc. 11.43. |
| 43 Gr. Stolais. Siet Marc. 12.38. |
| 44 Gr. Avontmalen. |
| |
| 47 r Die der weduwen 45 huysen opeten, ende onder eenen schijn lange gebeden doen: Dese sullen 46 swaerder 47 oordeel ontfangen. |
| r Matth. 23.14. Marc. 12.40. 2.Timoth. 3.6. Tit. 1.11. |
| 45 D. de middelen waer door sy hare huys-gesinnen souden onderhouden. |
| 46 Gr. overvloediger. |
| 47 D. straffe in het oordeel. |
