Statenvertaling.nl

sample header image

Markus 14 – Statenvertaling editie 1637

Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)

Edities SV:    

Bijbelboek:    

Hoofdstuk: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Inleiding Bijbelboek
Weergave: Met kanttekeningenZonder kanttekeningen

Markus 14

De Overpriesters ende Schriftgeleerde soecken gelegentheyt om Christum te dooden. 3 Een vrouwe salft hem te Bethanien, welcke daedt Christus verantwoort. 10 Hy wort van Iuda om gelt vercocht aen de Overpriesters. 12 Doet het Paescha bereyden, ende eet het met sijne Discipelen. 18 ende openbaert de verraderie Iude. 22 Stelt sijn Avontmael in. 27 Voorseght sijnen Discipelen hare verstroyinge, ende Petro sijnen val. 32 Begint in het hofken sijn lijden met grooten angst, ende bidt den Vader. 37 vermanende sijne Discipelen tot waecken. 43 Wort van Iuda verraden met eenen kus. 46 Van de Ioden gevangen. 47 waer over Petrus een van de selve de oore af houdt. 50 wort vande sijne verlaten. 53 voor den Ioodschen Raedt gebracht. 56 van valsche getuygen beschuldight. 60 Vanden Hooge-priester ondervraegt. 63 als een Godts-lasteraer des doots schuldich verclaert, ende smadelick mishandelt. 66 Petrus versaeckt hem driemael. 72 ende beweent sijnen val.
 
1 a ENde het 1 Pascha, ende [het Feest] 2 der ongehevelde [brooden] was na twee dagen, ende de Overpriesters ende de Schrift-geleerde sochten, hoe sy hem met listicheyt vangen ende dooden souden.
a Matth. 26.2. Luc. 22.1. Ioan. 13.1. ende 11.55.
1 Siet hier van Matth. 26.2.
2 So wort het feest van Pascha genaemt, om datmen op dat feest seven dagen lanck geen gehevelt broodt en mocht eten. Siet Exod. 12.15. Lev. 23.6.
 
2 Maer sy seyden, Niet in het feest, op dat niet misschien oproer 3 onder het volck en worde.
3 Gr. des volcks.
 
3 b Ende als hy te Bethanien was in het huys Simonis des Melaetschen, daer hy aen [tafel] sat, quam 4 een vrouwe hebbende een alabaster-flessche met salve van 5 onvervalschte nardus, van grooten prijs: ende d’alabaster-flessche gebroken hebbende goot die op sijn hooft.
b Matth. 26.6. Luc. 7.37. Ioan. 11.2. ende 12.3.
4 N. Maria de suster Lazari. Siet Ioan. 12.3.
5 Gr. pistike, D. trouw, ofte oprechte. Doch sommige setten het over, vloeyende, ofte, drinckelicke, om dat het met den dranck oock plach gemenght te worden. And. balsem van spica-nardus. Siet Ioan. 12.3.
 
4 Ende daer waren 6 sommige die dat seer qualick namen by haer selven, ende seyden, Waer toe is dit verlies der salve geschiet?
6 Van de welcke de voornaemste was Iudas de verrader. Siet Ioan. 12.4.
 
5 Want de selve hadde connen boven de drie hondert 7 penningen vercocht, ende [die] den armen gegeven worden: ende sy 8 vergrimden tegen haer.
7 Gr. Denarien. waer van de weerde verklaert wort Matth. 18.28. so dat dese somma soude bedragen omtrent negentich guldens.
8 Ofte morreden met verstoortheyt.
 
6 Maer Iesus seyde, Laet af van haer: wat doet ghy haer moeyte aen? Sy heeft een goet werck aen my gewrocht.
7 c Want de arme hebt ghy altijt met u, ende wanneer ghy wilt cont ghy haer wel doen, maer my en hebt ghy niet altijt.
c Deut. 15.11.
 
8 Sy heeft gedaen 9 ’t geen sy conde: sy is voorgecomen om mijn lichaem te 10 salven, [tot een voor-bereydinge] ter begravenisse.
9 Gr. ’t gene sy hadde.
10 Ofte, balsemen, gelijck men gewoon was de lichamen van treflicke luyden, met kostelicke salve van specerijen gemaeckt te balsemen, eerse begraven wierden, om die te bewaren voor verrottinge. Siet Genes. 50.26.
 
9 Voorwaer segge ick u, alwaer 11 dit Euangelium gepredickt sal worden inde geheele werelt, [daer] sal oock tot haerer gedachtenisse gesproken worden, van ’t gene sy gedaen heeft.
11 N. dat ick tot noch toe geleert ende verkondight hebbe.
 
10 d Ende Iudas Iscarioth, een van de twaelve ginck henen tot de Overpriesters, op dat hy hem haer soude overleveren.
d Matth. 26.14. Luc. 22.4.
 
11 Ende sy [dat] hoorende waren verblijdt, ende beloofden hem 12 gelt te geven, ende hy socht hoe hy hem 13 bequamelick overleveren soude.
12 Gr. silver, N. dertich silvere penningen, gelijck Mat. 26.15.
13 Gr. ter bequamer tijdt, ofte met goede gelegentheyt.
 
12 e Ende op den eersten dagh f der ongehevelde [brooden] 14 wanneer sy het Pascha slachteden, seyden sijne Discipelen tot hem, Waer wilt ghy dat wy henen gaen, ende bereyden dat ghy 15 het Pascha etet?
e Matth. 26.17. Luc. 22.7.
f Exod. 12.17.
14 D. na Godts wet moesten slachten, gelijck Luc. 22. vers 7. spreeckt. Andersins hebben de Ioden ’tselve op dese reyse, daechs daer aen geslachtet, waer van de reden verklaert staet in de aenteeck. op Mat. 26.20.
15 D. het Paesch-lam. Een sacramentlicke wijse van spreken.
 
13 Ende hy sondt twee van sijne Discipelen uyt, ende seyde tot haer, Gaet henen inde 16 stadt, ende u sal een mensche ontmoeten, dragende 17 een cruycke waters, volght dien.
16 N. Ierusalem, daer het Pascha geslacht ende gegeten moest worden. Siet Deut. 16.5.
17 Ofte, een aerden vat.
 
14 Ende so waer hy ingaet, seght tot den 18 heere des huys, De Meester seght, Waer is de 19 eet-sale, daer ick het Pascha met mijne Discipelen eten sal?
18 D. den huys-vader.
19 Gr. uytspanninge. D. de kamer daermen de gasten ontfanght.
 
15 Ende hy sal u wijsen een groote opper-sale, 20 toegerust [ende] gereedt: bereydt het ons aldaer.
20 Gr. gespreydt, gevloert, bestroydt.
 
16 Ende sijne Discipelen gingen uyt, ende quamen inde stadt, ende vonden’t gelijck hy haer geseght hadde, ende bereydden het Pascha.
17 g Ende als het avont geworden was, quam hy met de twaelve.
g Matth. 26.20. Luc. 22.14.
 
18 Ende als sy aensaten ende aten, seyde Iesus, Voorwaer ick segge u, h dat een van u, die met my eet, my sal verraden.
h Psal. 41.10. Actor. 1.17.
 
19 Ende sy begonden bedroeft te worden, ende 21 d’een na d’ander tot hem seggen, Ben ick’t? ende een ander, Ben ick’t?
21 Gr. een na een.
 
20 Maer hy antwoordde ende seyde tot haer, 22 [’T is] een uyt de twaelve, die met my in de schotel indopt.
22 Siet Matth. 26.23.
 
21 De Sone des menschen gaet wel henen, gelijck van hem geschreven is, maer wee dien mensche, door welcken de Sone des menschen verraden wort: Het waer hem goet, so die mensche niet geboren en ware geweest.
22 i Ende als sy aten, nam Iesus broodt, ende als hy gesegent hadde, brack hy het, ende gaf het haer, ende seyde, Nemet, etet, 23 dat is mijn lichaem.
i Matth. 26.26. Luc. 22.19. 1.Cor. 11.23.
23 Van dese woorden der instellinge des Avontmaels siet de aent. op Matt. 26.26. ende volgende.
 
23 Ende nam den drinckbeker, ende gedanckt hebbende gaf haer [dien]: ende 24 sy droncken alle uyt den selven.
24 N. gelijck Christus haer bevolen hadde, Mat. 26.27.
 
24 Ende hy seyde tot haer, Dat is mijn bloedt, het [bloedt] des nieuwen Testaments, ’t welck voor vele vergoten wort.
25 Voorwaer ick segge u, dat ick niet meer en sal drincken vande vrucht des wijnstocks, tot op dien dagh, wanneer ick de selve sal nieuw drincken in het Coninckrijcke Godts.
26 Ende als sy den Lofsangh gesongen hadden, gingen sy uyt na den Olijf-bergh.
27 k Ende Iesus seyde tot haer, Ghy sult in desen nacht alle 25 aen my ge-ergert worden: Want daer is geschreven, l Ick sal den herder slaen, ende de schapen sullen verstroyt worden.
k Matth. 26.31. Ioan. 16.32.
25 D. ghy sult aenstoot lijden in uw’ geloof, door ’t gene my sal overkomen.
l Zach. 13.7.
 
28 m Maer na dat ick sal opgestaen zijn, sal ick u voorgaen na Galileen.
m Matth. 26.32. ende 28.10. Marc. 16.7.
 
29 Ende Petrus seyde tot hem, Of sy oock alle ge-ergert wierden, so en sal ick doch 26 niet [ge-ergert worden].
26 N. aen u, gelijck uyt-gedruckt wort Matt. 26.31.
 
30 n Ende Iesus seyde tot hem, Voorwaer ick segge u, dat heden in desen nacht, eer de haen 27 tweemael gecrayt sal hebben, ghy my driemael sult verloochenen.
n Matth. 26.34. Luc. 22.34. Ioan. 13.38.
27 Andere Euangelisten seggen simpelic eer de haen krayen sal, ofte sal gekrayt hebben: doch Marcus seght tweemael, om datse gemeenlick op twee stonden plegen te krayen, eens na de midder-nacht, ende eens tegen den dagh, welcke beyde stonden hier worden verstaen.
 
31 o Maer hy seyde noch dies te meer, Al moeste ick met u sterven, so en sal ick u geensins verloochenen. Ende insgelijcks seyden sy oock alle.
o Ioan. 13.37.
 
32 p Ende sy quamen in een 28 plaetse, welcker name was Gethsemane, ende hy seyde tot sijne Discipelen, Sit hier neder tot dat ick gebeden sal hebben.
p Matth. 26.36. Luc. 22.39. Ioan. 18.1.
28 Ofte, gehuchte van huysen, ofte hofsteden. siet Matth. 26.36.
 
33 Ende hy nam met hem Petrum, ende Iacobum, ende Ioannem, ende begon verbaest ende zeer beangst te worden.
34 Ende seyde tot haer, q Mijn ziele is 29 geheel bedroeft tot der doot toe: Blijft hier ende waeckt.
q Ioan. 12.27.
29 Ofte, aen alle zijden.
 
35 r Ende een weynich voortgegaen zijnde viel hy op de aerde, ende badt, so het mogelick ware, dat 30 die uyre van hem voor by ginge.
r Luc. 22.41.
30 N. van dit swaer aenstaende lijden. van dit geheel gebedt siet de aent. Matth. 26.39.
 
36 Ende hy seyde, 31 Abba, Vader, alle dingen zijn u mogelick: Neemt desen drinckbeker van my wech: s Doch niet wat ick wil, maer wat ghy [wilt].
31 Dit is een Syrisch woord, ende beteeckent Vader: welck woordt Vader de Euangelist oock daer by voeght, niet alleen tot verklaringe, maer om door dit dobbel verhael uyt te drucken de overgroote beweginge Christi in dit gebedt. Siet hier van Rom. 8.15. Gal. 4.6.
s Ioan. 6.38.
 
37 t Ende hy quam ende vant haer slapende, ende seyde tot Petrum, Simon slaept ghy? En condt ghy niet een uyre waecken?
t Matth. 26.40. Luc. 22.45.
 
38 Waecket ende biddet, op dat ghy niet in versoeckinge en comt: v De geest [is] wel gewillich, maer ’t vleesch is swack.
v Gal. 5.17.
 
39 Ende wederom henen gegaen zijnde, badt hy, sprekende de selve 32 woorden.
32 Gr. woort, ofte reden.
 
40 Ende wedergekeert zijnde vondt hyse wederom slapende: want hare oogen waren beswaert, ende sy en wisten niet wat sy hem antwoorden souden.
41 Ende hy quam ten derdenmael, ende seyde tot haer, 33 Slaept [nu] voorts ende rust. Het is genoegh: de uyre is gecomen. Siet de Sone des menschen wort overgelevert inde handen 34 der sondaren.
33 Siet Matth. 26.45.
34 D. der heydenen: gelijck Matt. 20.19.
 
42 Staet op, laet ons gaen: Siet die my verraet is na by.
43 x Ende terstont als hy noch sprack, quam Iudas aen, die een was vande twaelve, ende met hem een groote schare met sweerden ende 35 stocken, [gesonden] van de Overpriesters, ende de Schriftgeleerde, ende de Ouderlingen.
x Matth. 26.47. Luc. 22.47. Ioan. 18.3.
35 Gr. houten, D. spiessen ofte lancien.
 
44 Ende die hem verriet, hadde haer 36 een gemeyn teecken gegeven, seggende, Dien ick cussen sal, die is ’t, grijpt hem, ende leydt hem seeckerlick henen.
36 D. een lose, die sy onder malkanderen souden verstaen.
 
45 Ende als hy gekomen was, ginck hy terstont tot hem, ende seyde, Rabbi, Rabbi: ende y kuste hem.
y 2.Sam. 20.9.
 
46 Ende sy sloegen hare handen aen hem, ende grepen hem.
47 Ende 37 een der gene, die daer by stonden, het sweert treckende, sloegh den dienstknecht des Hoogen-priesters, ende hieuw hem sijne oore af.
37 N. Simon Petrus, gelijck blijckt uyt Ioan. 18.10.
 
48 Ende Iesus antwoordende seyde tot haer, 38 Zijt ghy uytgegaen met sweerden ende stocken als tegen 39 eenen moordenaer om my te vangen?
38 Dese woorden spreeckt hy eygentlick tot eenige Overpriesters ende Hooftmannen des tempels, die dese krijghslieden medegebracht hadden, Luc. 22.52.
39 Ofte, een straetschender.
 
49 Dagelijcks was ick by u lieden in den Tempel leerende, ende ghy en hebt my niet gegrepen: maer 40 [dit geschiet] z op dat de Schriften vervult souden worden.
40 Alsoo verhaelt dit Matth. 26.56.
z Psalm 22.7. ende 69.10. Luce 24.25.
 
50 a Ende 41 sy hem verlatende zijn alle gevloden.
a Iob 19.13. Psalm 88.9.
41 D. sijne Discipelen.
 
51 Ende een seker jongelinck volghde hem, hebbende een lijnwaet 42 omgedaen over het naeckte [lijf], ende 43 de jongelingen grepen hem.
42 Gr. omgeworpen.
43 Dit schijnen geweest te zijn eenige jonge soldaten. Dese historie wort verhaelt om aen te wijsen de wreetheyt der gene die Christum vingen.
 
52 Ende hy het lijnwaet verlatende is naeckt van haer gevloden.
53 b Ende sy leyden Iesum henen tot 44 den Hoogenpriester: ende by hem vergaderden alle de Overpriesters, ende de Ouderlingen, ende de Schriftgeleerde.
b Matth. 26.57. Luce 22.54. Ioan. 18.13, 24.
44 N. Cajaphas. siet Matth. 26.57. Ioan. 18.13.
 
54 Ende Petrus volghde hem van verre, tot binnen inde zale des Hoogenpriesters, ende hy was mede sittende met de dienaren, ende hem warmende 45 by het vyer.
45 Gr. by het licht.
 
55 c Ende de Overpriesters ende de geheele 46 Raedt sochten getuygenisse tegen Iesum, om hem te dooden, ende en vonden niet.
c Matth. 26.59. Actor. 6.13.
46 Gr. Synedrion. siet daer van Matt. 5.22.
 
56 Want vele getuyghden valschelick tegen hem, ende de getuygenissen 47 en waren niet eenparich.
47 D. en quamen niet over een.
 
57 Ende 48 eenige opstaende getuyghden valschelick tegen hem, seggende,
48 Mattheus cap. 26.61. segt van twee, waer van d’een anders sprack als d’ander, gelijck oock de Euangelisten der selver getuygenissen verscheydelick verhalen.
 
58 Wy hebben hem hooren seggen, d Ick sal desen Tempel, die met handen gemaeckt is, afbreken, ende in drie dagen eenen anderen sonder handen gemaeckt, bouwen.
d Marc. 15.29. Ioan. 2.19.
 
59 Ende oock alsoo en was haer getuygenisse niet eenparigh.
60 e Ende de Hoogepriester in ’t midden opstaende vraeghde Iesum, seggende, En antwoort ghy niets? Wat getuygen dese tegen u?
e Matth. 26.62.
 
61 f Maer hy sweech stille ende en antwoordde niets. Wederom vraeghde hem de Hoogepriester, ende seyde tot hem, Zijt ghy de Christus, de Sone des gesegenden [Godts]?
f Iesai. 53.7. Actor. 8.32.
 
62 Ende Iesus seyde, Ick ben’t: g Ende ghy lieden sult den Sone des menschen sien sitten 49 ter rechter-[hant] der kracht [Godts], ende komen 50 met de wolcken des hemels.
g Matth. 16.27. ende 24.30. ende 25.31. Luce 21.27. Actor. 1.11. 1.Thess. 4.16. 2.Thess. 1.10. Apoc. 1.7. Dan. 7.10.
49 D. aen de krachtige rechter-handt Godts.
50 D. op de wolcken, Matth. 26.64. Ofte in de wolcken, gelijck Marc. 13.26.
 
63 Ende de Hoogepriester verscheurende sijne 51 kleederen, seyde, Wat hebben wy noch getuygen van nooden?
51 Gr. rocken.
 
64 Ghy hebt de [Godts-]lasteringe gehoort: wat dunckt u lieden? Ende sy alle veroordeelden hem des doots schuldich te zijn.
65 Ende sommige begonden hem te bespouwen, ende sijn aengesicht te bedecken, ende h met vuysten te slaen, ende tot hem te seggen, Propheteert: ende de dienaers 52 gaven hem kinnebackslagen.
h Iesa. 50.6. Iob 16.10. Ioan. 19.3.
52 Ofte, sloegen hem met stocken ofte garden.
 
66 i Ende als Petrus beneden in de zale was, quam eene van de dienstmaeghden des Hoogenpriesters,
i Matt. 26.58, 69. Luce 22.55. Ioan. 18.16, 17.
 
67 Ende siende Petrum hem warmende, sach sy hem aen, ende seyde, Oock ghy waert 53 met Iesu den Nazarener.
53 N. als een van sijne Discipelen.
 
68 Maer hy heeft het geloochent, seggende, Ick en kenne [hem] niet, noch ick en weet niet wat ghy seght. Ende hy ginck buyten in de 54 voor-zale, ende de haen 55 kraeyde.
54 Ofte, portael.
55 N. voor d’eerstemael, gelijck blijckt vers 72.
 
69 k Ende de dienstmaeght hem 56 wederom siende begon te seggen, tot de gene die daer by stonden, Dese is een van die.
k Matth. 26.71. Luc. 22.58. Ioan. 18.25.
56 N. ontrent een ure daer na. Siet Luce 22.59.
 
70 Maer hy loochende het wederom. Ende een weynigh daer na 57 die daer by stonden seyden wederom tot Petrum, Waerlick ghy zijt een van die: want ghy zijt oock een Galileer, ende uwe sprake 58 gelijckt.
57 N. een dienaer des Hoogen-priesters die maeghschap was van de gene dien Petrus de oore afgehouwen hadde. Siet Ioan. 18.26.
58 D. komt met hare sprake over een.
 
71 Ende hy begon [hem selven] te vervloecken ende te sweeren, Ick en kenne desen mensche niet, dien ghy segget.
72 Ende de haen kraeyde de tweedemael, ende Petrus wiert indachtigh des woorts, ’t welck Iesus tot hem geseght hadde, l Eer de haen tweemael gekraeyt sal hebben, sult ghy my driemael verloochenen. Ende hy 59 [hem] van daer makende, weende.
l Matth. 26.34, 75. Luc. 22.61. Ioan. 13.38. ende 18.27.
59 Gr. werpende. N. hem selven in, ofte, door ofte onder. N. het volck. Ofte, aenvangende, uytberstende, N. tot schreyen.

Einde Markus 14