Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| 1 Ioannes de Dooper predickt bekeeringe. 3 Sijn ampt, kleedinge, ende spijse. 5 Heeft grooten toeloop. 6 Doopt. 7 Bestraft de Phariseen ende Sadduceen. 11 Wijst aen de weerdicheyt des persoons ende des doops Christi. 13 Doopt Christum, die uyt den hemel wort betuycht te zijn de welgeliefde Sone Godts. |
| |
| 1 1 ENde in die dagen a quam 2 Ioannes de Dooper predikende in de 3 woestijne van Iudea, |
| 1 N. in het vijftiende jaer des Keysers Tiberij, als Christus omtrent 30 jaren out was. Luc. 3.1, 23. |
| a Marc. 1.4. Luc. 3.3. |
| 2 Van Ioannes, van sijne ouders, geboorte ende ampt. siet Luc. 1. ende Ioan. 1. wort genaemt Dooper, om dat hy de eerste is geweest die den Doop heeft bedient uyt Godts bevel in het nieuwe Testament. Siet Matth. 21.25. Ioan. 1.33. |
| 3 Niet sulck een wildernisse daer geen menschen en woonden, maer een woest landt van bosschen ende geberchten, daer Zacharias de Vader Ioannis woonde, Luc. 1.39. in de welcke ses steden getelt worden. Ios. 15.16, 62. die dan oock hare dorpen ofte gehuchten gehadt hebben. |
| |
| 2 Ende seggende, Bekeert u: want 4 het Coninckrijck der hemelen is nae by gekomen. |
| 4 Dat is, de oprechtinge ende verbreydinge der Gemeente Gods, door de predicatie des Euangeliums ten tijde der komste des Messiae. |
| |
| 3 Want dese is ’t van den welcken gesproken is door Esaiam den Propheet, seggende, b De stemme des roependen in de woestijne, 5 Bereydt den wech des Heeren, maeckt sijne paden recht. |
| b Esai. 40.3. Marc. 1.3. Luc. 3.4. Ioan. 1.23. |
| 5 Een gelijckenisse genomen van een Prince ofte Coninck, tegen wiens komste de wegen bereyt ende ge-effent worden. |
| |
| 4 Ende de selve Ioannes hadde sijne 6 kleedinge c van kemels hayr, ende eenen lederen gordel om sijne lenden: ende sijn voedsel was 7 sprinckhanen ende wilden honich. |
| 6 Sodanige ruyge kleederen droegen eertijts de Propheten in den Ouden Testamente. Siet Zach. 13.4. Hebr. 11.37. gelijck van Elias in het bysonder getuygt wort. 2.Reg. 1.8. in wiens geest ende kracht Ioannes de Dooper gekomen was. Malach. 4.5. Luc. 1.17. |
| c Marc. 1.6. |
| 7 De sprinckhanen zijn in die landen groot ende veel, ende worden aldaer onder de slechte luyden gegeten, gelijckse oock onder de reyne spijsen gestelt worden, Lev. 11.22. |
| |
| 5 Doe is tot hem uytgegaen Ierusalem ende geheel Iudea, ende ’tgeheele lant rontom den Iordaen. |
| 6 d Ende wierden van hem gedoopt in de Iordaen, 8 belijdende hare sonden. |
| d Marc. 1.5. |
| 8 Dese belijdenisse der sonden is geen oor-biechte geweest, alsoo de selve voor den doop, in het gemeen, ende in’t openbaer geschiede. |
| |
| 7 Hy dan siende e vele van de 9 Phariseen ende Sadduceen tot sijnen doop komen, sprack tot haer, f Ghy adderen gebroedsels, wie heeft u aengewesen te vlieden van den toekomenden toorne? |
| e Luc. 3.7. |
| 9 Phariseen ende Sadduceen zijn geweest twee secten onder de Ioden, gelijck daer noch een derde was der Essenen. siet van deselve den Histori-schrijver Ioseph. Antiq. l. 18.2. de bello Iud. lib. 2. cap. 7. |
| f Matth. 12.34. ende 23.33. |
| |
| 8 g Brengt dan vruchten voort der bekeeringe 10 weerdich. |
| g Luc. 3.8. |
| 10 D. betamelick, ofte met de ware bekeeringe over een komende. |
| |
| 9 Ende en meynt niet by u selven te seggen, h Wy hebben Abraham tot eenen vader. Want ick segge u, dat Godt selfs uyt dese steenen kan Abraham kinderen verwecken. |
| h Ioan. 8.39. |
| |
| 10 Ende is oock alreede 11 de byle aen de wortel der boomen gelegt: i alle boom dan die geen goede vrucht voort en brengt, wort uytgehouwen ende in’t vyer geworpen. |
| 11 Dat is, de straffe Godts is nakende: niet tegenstaende dat ghy roemt afkomstig te zijn van Abraham, ten zy dat ghy Abrahams wercken doet. Ioan. 8.39. |
| i Matth. 7.19. Ioan. 15.6. |
| |
| 11 Ick doope u wel 12 met water tot bekeeringe: k maer die 13 nae my komt is stercker dan ick, 14 wiens schoenen ick niet weerdich en ben [hem na] te dragen: 15 die sal u met den heyligen geest ende met vyer doopen. |
| 12 Gr. in ’t water. |
| k Marc. 1.7. Luc. 3.16. Ioan. 1.15, 26. Act. 1.5. ende 11.16. ende 19.4. |
| 13 Ofte, achter my, Ioh. 1.15.20. |
| 14 Dat is, den alder-minsten, ofte, slechtsten dienst te doen. |
| 15 Ioannes onderscheyt hier sijnen uyterlicken doop van den inwendigen Doop Christi, waer mede hy onse herten door sijnen Geest suyvert, gelijck ’tvier de metalen van alle schuym ende onreynicheden. siet diergelijcke Ioh. 3.5. ende Act. 1.5. ende 2.4. |
| |
| 12 Wiens 16 wan in sijne hant is, ende sal sijnen dorsch-vloer door-suyveren, ende sijne 17 tarwe in sijne 18 schuere t’samen brengen, ende sal het kaf met onuytblusschelick vyer verbranden. |
| 16 Gr. werp-schuppe, daermede men het graen opwerpt, om van ’t kaf te suyveren, ’twelck by ons door den wan geschiet. |
| 17 Ofte, koren, gelijck hier na dickwils. |
| 18 And. Koren-solder, ofte plaetse daer yet wech geleyt wort om te bewaren. |
| |
| 13 l Doe quam Iesus van Galilea na den Iordaen tot Ioannem, om van hem gedoopt te worden. |
| l Marc. 1.9. Luc. 3.21. |
| |
| 14 Doch Ioannes 19 weygerde hem seer, seggende, My is noodich van u gedoopt te worden, ende komt ghy tot my? |
| 19 D. verhinderde hem zeer, ofte stelde hem daer seer tegen, soo met woorden als andersins. |
| |
| 15 Maer Iesus antwoordende seyde tot hem, 20 Laet nu af: Want aldus betaemt ons 21 alle gerechticheyt te vervullen. Doe liet hy van hem af. |
| 20 Naeml. om my sulcx te verhinderen. |
| 21 D. al wat Godt ingestelt ende bevolen heeft, om hem volkomene gehoorsaemheyt te bewijsen. |
| |
| 16 Ende Iesus gedoopt zijnde, is terstont opgeklommen uyt het water. Ende siet, de hemelen werden hem geopent, ende hy sach m den Geest Godts nederdalen, 22 gelijck een Duyve, ende op hem komen. |
| m Ioan. 1.32. Iesai. 11.2. ende 42.1. |
| 22 D. in lichamelicke gedaente gelijck een Duyve. Luc. 3.22. in hoedanige een gedaente de H. Geest, die over al tegenwoordich is, hier sich op Christum heeft willen openbaren, om sijne onnooselheyt, sachtmoedicheydt, vriendelickheyt, ende oprechticheyt te kennen te geven. |
| |
| 17 23 Ende siet, een stemme uyt de hemelen, seggende, n Dese is mijn Sone mijn geliefde, in den welcken ick mijn welbehagen hebbe. |
| 23 Hier is een klare getuygenisse van de dry onderscheydene persoonen in het eenich Godtlick wesen: de Vader die spreeckt uyt den hemel, De Sone, van wien hy spreeckt, ende de H. Geest die nederdaelt. |
| n Matth. 12.18. ende 17.5. Luc. 9.35. 2.Petr. 1.17. Ies. 42.1. Coloss. 1.13. |
