Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| De Propheet stelt den volcke, door Godts bevel, voor, de grouwelicke lant-plage van allerley ongedierte, ende vermaentse tot opwaken, ende betrachten van dien, versen 1, 2, etc. item tot treuren ende weeklagen, 8. beveelt te vasten, ende te bidden, 14. |
| |
| 1 HET woort des HEEREN, dat geschiet is tot Ioël, den sone Pethuëls: |
| 2 Hooret dit, ghy 1 Outsten, ende nemet ter ooren, alle inwoonders des lants: Is 2 dit geschiedt in uwe dagen? ofte oock in de dagen uwer 3 vaderen? |
| 1 Die in Iuda de regeringe hebt, ende ervarentheyt van saken ende tijden, siet Exod. 3.16. ende Levit. 4.15. met de aenteeck. ofte slechtlick, ghy Oude, T.w. van iaren, die meer beleeft hebt, als ionge ofte die van middelmatigen ouderdom zijn. |
| 2 Wetet ghy, gedenckt u, van sulck eene plage, als in ’t volgende verhaelt wort? |
| 3 Exod. 10.4, 5, 6, 14, 15. wort oock van eene grouwelicke plage der sprinck-hanen over de Egyptenaren verhaelt, maer die en duerde soo lange niet, noch daer en waren soo vele soorten niet van dat vernielende gedierte, als hier in het lant van Iuda, het een achter ’t ander: hoewel de verstocktheyt des volcx so groot was, dat sy weynich gevoelens daer van hadden tot bekeeringe: daerom haer Godt voor desen Propheet soeckt op te wecken, als het volgende uytwijst. |
| |
| 3 4 Vertellet uwen kinderen daer van: ende [laet het] uwe kinderen haren kinderen [vertellen], ende der selver kinderen aen een 5 ander geslachte. |
| 4 Verg. Exod. 10.2. Psal. 78.4, 6. |
| 5 D. het navolgende geslachte, ofte, haren nakomelingen. |
| |
| 4 Wat de 6 rupse heeft overgelaten, heeft de sprinckhaen afgegeten, ende wat de sprinckhaen heeft overgelaten, heeft de kever afgegeten, ende wat de kever heeft overgelaten, heeft de kruyt-worm afgegeten. |
| 6 Hebr. het overige der rupse: ende soo in ’t volgende. wanneer dese schricklicke ende langduerende plagen der ongedierten, vergeselschapt met groote droochte, Iuda zy overgekomen, is onseker. Eenige passen ’t op den tijt van Elia, ende Elisa, ofte als Ioram in Israel, ende Iosaphat in Iuda regeerden. siet 1.Reg. 17.1, etc. ende 2.Reg. 4.38. andere vergelijcken ’t met Ier. 14.1. item Amos 1.2. ende 4.6, 7, 8, 9, etc. Sommige meynen dat door dese schadelicke dieren figuerlick verstaen worden de Assyriers ende Chaldeen, die ’t lant in d’uyterste verwoestinge souden stellen. De Prophete spreeckt, eensdeels in den verleden ende tegenwoordigen tijt, anderdeels in den toekomenden: Siet ond. vers 15. ende 2.1, etc. om dat dese plage eenige iaren geduert heeft, ond. 2.25. Doch sommige meynen, dat dit oordeel noch toekomstich was, ende dat de Propheet prophetischer wijse daer van spreeckt, als of ’t voor oogen ware. |
| |
| 5 Waket op ghy dronckene, ende weenet, ende huylet alle ghy wijnsuypers, om den nieuwen wijn, dewijle 7 hy van uwen monde is afgesneden. |
| 7 Door dien alle wijnstocken van ’t voorsz. gedierte t’ eenemael bedorven waren, als volcht vers 7. Vergel. Amos 4.9. |
| |
| 6 Want een 8 volck is opgekomen over mijn lant; machtich ende sonder getal: sijne 9 tanden zijn leeuws tanden, ende het heeft back-tanden eenes ouden leeuws. |
| 8 Verst. de ontallicke menichte der voorseyde gedierten, die Godt, om des volcks sonden vertoornt zijnde, op sijn eygen heylich lant soude laten komen, die oneygentlick een volck, ofte, natie, genoemt worden. Siet ond. 2.2. ende vergel. Prov. 30.25, 26. ende siet d’aenteeck. aldaer. van Canaan, dat Godt sijn lant noemt, siet Hose. 9.3. met d’aenteeck. alsoo ond. 2.18. |
| 9 Dit beteeckent deser dieren greticheyt, vraticheyt, ende sterckte. Vergel. Apoc. 9.8, 9, 10. |
| |
| 7 10 Het heeft 11 mijnen wijnstock gestelt tot eene verwoestinge, ende mijnen vijgboom tot 12 schuym: ’t heeft hem gantschlick ontbloot ende nedergeworpen, sijne rancken zijn 13 wit geworden. |
| 10 Voorsz. volck, D. dat boos gedierte. |
| 11 Vergel. Hose. 2.8. aldus spreeckt Godt, om te toonen, dat hy oock sijne eygene creaturen ende gaven niet en verschoont, om de sonden der menschen te straffen. |
| 12 D. sy vergaet, verdwijnt. ofte, swamme. And. ontpellinge, ontschorssinge, so dat de schorssen ofte schellen afgegeten zijn, waer door de vijgeboom als naeckt, bloot, ende bleeck wort. Vergel. Ies. 24.7. |
| 13 Ofte, bleeck: daer ter contrarie de sappige rancken groen ende schoon zijn. |
| |
| 8 14 Kermt, als eene jonckvrouwe die met eenen 15 sack omgordt is van wegen den 16 man harer jeucht. |
| 14 O Ierusalem. |
| 15 Siet Genes. 37. op vers 34. |
| 16 D. haren bruydegom, ofte, iongen man (als sommige) die gestorven is terwijlen sy met hem in ondertrouw stont, ofte korts daerna. D. rouwet bitterlick. Vergel. Malach. 2.14, 15. |
| |
| 9 17 Spijs-offer ende dranck-offer is van den Huyse des HEEREN afgesneden: De Priesters, des HEEREN dienaers, 18 treuren. |
| 17 Siet Levit. 2. op vers 1. ende Exod. 29.40. Num. 15.5, 7, 10. ende 28.7. de sin is, Dat sulcke offerhanden seer weynich gebracht wierden ten huyse des Heeren, door gebreck van spijse ende dranck. Alsoo ond. vers 13. |
| 18 Om dat de Godts-dienst verlaten wert, ende sy dien volgens gebreck van onderhoudt hadden. |
| |
| 10 Het velt is verwoest, het lant treurt: want het koorn is verwoest, de most is 19 verdroocht, de olye is 20 flaeuw. |
| 19 Dewijl de wijnstocken verdort ende bedorven zijn. And. beschaemt, om dat hy sijne vrucht niet voortbrengt. figuerlick gesproken. |
| 20 Gelijck de boomen geseyt worden flaeu, kranck, sieck te zijn, alsse niet en dragen. |
| |
| 11 21 De ackerlieden zijn beschaemt, de wijngaerdeniers huylen, om de 22 tarwe ende om de gerste: want de oogst des velts is vergaen. |
| 21 Ofte, zijt beschaemt ghy ackerlieden, huylet ghy wijngaerdeniers. |
| 22 Dit siet op de ackerlieden, gelijck het volgende, van den wijnstock, op de wijngaerdeniers. |
| |
| 12 De wijnstock is 23 verdorret, de vygeboom is flaeuw: de granaetappelboom, oock de palm-boom, ende appel-boom; alle boomen des velts zijn verdorret; ja de 24 vrolickheyt is 25 verdorret van de menschen kinderen. |
| 23 Ofte, beschaemt, als vers 10. |
| 24 Dieder plach te wesen ter tijt eenes goeden oogsts. Siet Psal. 4.8. Ies. 16.10. Ier. 48.33. Hos. 9.1. met d’aenteeck. |
| 25 Ofte, beschaemt onder, etc. als in ’t begin van dit vers D. gelijck het lant gestelt is, alsoo is oock het herte der menschen, alles is droevich, drooch ende confuys. De vrolickheyt derf (om soo te spreken) niet te voorschijn komen, om dat het over al vol treurens is. |
| |
| 13 26 Omgordet u, ende rouwklaget, ghy Priesters, huylet, ghy dienaers des altaers; gaet in, vernachtet in sacken, ghy dienaers mijnes Godts: want 27 spijs-offer ende dranck-offer is geweert van den huyse uwes Godts. |
| 26 T.w. met sacken, tot teecken van rouwe, als boven vers 8. ende hier terstont inde volgende woorden. |
| 27 Als bov. vers 9. |
| |
| 14 a 28 Heyliget een vasten, roepet een 29 verbots-dach uyt, versamelet de 30 Outsten, [ende] alle inwoonders deses lants, [ten] Huyse des HEEREN uwes Godts: ende roepet tot den HEERE. |
| a Ioël 2.15. |
| 28 D. u voorbereydende door eene heylige betrachtinge van dit swaer oordeel Godts, so verordineert ende stellet sekeren tijt aen, in welcken ghy t’samen komende, ende u van spijse ende dranck onthoudende, u uytwendichlick ende inwendichlick voor den Heere vernederet, uwe boetveerdicheyt opentlick betuyget, ende hem om genade biddet, also ond. 2.12, 15. |
| 29 Siet Levit. 23. op vers 36. |
| 30 D. Regeerders. siet bov. op vers 2. |
| |
| 15 31 Ach dien dach! want b de 32 dach des HEEREN is 33 naeby, ende sal als eene verwoestinge komen van den 34 Almachtigen. |
| 31 Dese ende de volgende woorden tot aen ’t eynde deses capitt. nemen sommige als een voorschrift, (den volcke van Godt door den Prophete voorgestelt) van eene boetveerdige weeklage tot Godt over de voorgemelde sware straffe, in ’t eynde van ’t voorgaende vers byvoegende het woort, [seggende]: Andere houden ’t voor woorden des Propheten selfs, die met dese sijne klachte den volcke voor gae, om haer met sijn exempel op te wecken ende te bewegen tot hertelicke betrachtinge van dit oordeel Godts: beyds in eenen goeden sin. |
| b Ies. 13.6. |
| 32 D. de bestemde tijt, daer in de Heere sijn volck wil straffen. alsoo ond. 2.2, 3. Siet Psal. 37. op vers 13. ende Ezech. 30.2. |
| 33 Uyt dese woorden nemen sommige af, dat de vooren beschrevene straffe noch toekomstich ofte aenstaende was. Vergel. c. 2.1. etc. Andere meynen, dat dit siet op een ander toekomstich oordeel, dat noch swaerder soude vallen, als het tegenwoordige, van wegen des volcks ongevoelicheyt ende onboetveerdicheyt over dese schricklicke plage der ongedierten ende droochte |
| 34 Die alle macht ende genoechsaemheyt heeft, om wel te doen, ofte te straffen, sulcks dat niemant desen sijnen dach sal konnen ontgaen, ofte weeren. Siet van ’t Hebr. woort Schaddai, Gen. 17. op vers 1. ende vergel. Ies. 13.6. |
| |
| 16 Is niet de spijse voor onse oogen afgesneden? blijtschap ende verheuginge van den 35 Huyse onses Godts? |
| 35 Om datter geene danck-offeren worden gebracht noch geoffert: waer uyt men kan afnemen, dat door spijse, in’t voorgaende vermelt, niet alleen gemeyne spijse, maer oock bysonderlick de offerhanden mogen verstaen worden. Vergel. Malach. 1.7, 12. ende siet Levit. 3.11. Ezech. 44.7. met d’aenteeck. |
| |
| 17 De 36 granen zijn onder hare kluyten verrott, de 37 schat-huysen zijn verwoestet, de schueren zijn afgebroken: want het koorn is verdorret. |
| 36 Het zaet, datter gezaeyt is, is bedorven in d’aerde, door groote hitte, gebreck van tijdigen regen, ofte andere schaden. |
| 37 Daer in de schatten, D. lantvruchten (als Ierem. 41.8, etc.) plegen opgedaen ende bewaert te worden, de koorn-huysen, spijkers, etc. die zijn ledich ende liggen woest, wil de Propheet seggen. |
| |
| 18 ô Hoe sucht het 38 vee! 39 de runderkudden zijn bedwelmt; want sy en hebben [114r] geene weyde: oock zijn de 40 schaeps-kudden verwoestet. |
| 38 Van wegen gebreck van voeder. figuerlick gesproken, als ond. vers 20. schreeuwt tot u. |
| 39 Ofte, hoe zijn de runder-kudden bedwelmt, ofte, verbijstert, verbaest! Verst. de kudden van groot vee. |
| 40 De kudden van kleyn vee. |
| |
| 19 Tot u, ô HEERE, roepe ick: want een 41 vyer heeft de weyden der woestijne verteert, ende eene vlamme heeft alle boomen des velts aengesteken. |
| 41 D. de groote hitte ende droochte, ofte de voorgemelde plage, ende ’t vyer van Godts toorn. Siet Iob 15.30, 34. met d’aenteeck. alsoo in’t volgende. |
| |
| 20 Oock 42 schreeuwt 43 elck beest des velts tot u: want de water- 44 stroomen zijn uytgedroocht, ende een vyer heeft de weyden der woestijne verteert. |
| 42 Siet van ’t Hebr. woort, Psal. 42. op vers 2. ende vergel. Iob 39.3. ende Psal. 147. vers 9. Ion. 3.8. met d’aenteeck. |
| 43 Hebr. beesten des velts schreeuwt. D. elck beest, etc. |
| 44 Ofte, kolcken, grachten. |
