Statenvertaling.nl

sample header image

Jeremia 23 – Statenvertaling editie 1637

Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)

Edities SV:    

Bijbelboek:    

Hoofdstuk: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52
Inleiding Bijbelboek
Weergave: Met kanttekeningenZonder kanttekeningen

Jeremia 23

Prophetie tegen de quade herders, met belofte van de vergaderinge ende herstellinge der kudde Godts door Christum, onse gerechticheyt, vers 1. etc. wijtloopige prophetie tegen de valsche propheten, ende droomers, met getrouwe waerschouwingen, ende sware dreygementen, 9. tegen de gene die met Ieremia, ende des Heeren last, haren spot dreven, 33.
 
1 WEe den a herderen, die de schapen mijner weyde 1 ombrengen ende verstroyen, spreeckt de HEERE.
a Ezech. 32.2.
1 Ofte, vernielen, doen omkomen, vergaen, verderven, in’t verderf brengen. Vergel. dese prophetie met Ezech. 34.
 
2 Daerom seyt de HEERE, de Godt Israëls, alsoo van de herderen, die mijn volck weyden; Ghylieden hebt mijne schapen verstroyt, ende hebtse verdreven, ende en hebtse niet 2 besocht: siet ick sal over u 3 besoecken de boosheyt uwer handelingen, spreeckt de HEERE.
2 Geen opsicht op haer gehadt, haren welstant niet besorgt.
3 D. straffen. Siet Gen. 21. op vers 1.
 
3 Ende ick sal het overblijfsel mijner schapen selfs 4 vergaderen, uyt alle de landen, daer ickse henen verdreven hebbe: ende ick salse wederbrengen tot hare 5 koyen, ende sy sullen vruchtbaer zijn ende vermenichvuldigen.
4 Als ick voor eerst mijn volck uyt Babel, ende daer na (dat het principaelste, ende daer door afgebeeldt was) mijne kercke sal vergaderen uyt Ioden ende Heydenen door den Messiam, die van beyden eenen schaepstal sal maken. Ioan. 10.16.
5 Hebr. wooningen, percken.
 
4 Ende ick sal b herderen over haer 6 verwecken, diese weyden sullen: ende sy en sullen niet meer vreesen, noch verschrickt worden, noch 7 gemist worden, spreeckt de HEERE.
b Ezech. 34.11, 12.
6 Ofte, stellen, setten.
7 D. geene van haer salder ontbreken. And. besocht. D. gestraft, geplaegt worden. als bov. vers 2.
 
5 Siet, c de dagen komen, spreeckt de HEERE, dat ick den David, eene 8 rechtveerdige 9 SPRUYTE sal verwecken: die sal 10 Coninck zijnde regeren, ende voorspoedich zijn, ende 11 recht ende gerechticheyt doen op der aerden.
c Ierem. 33.14, 15. Ies. 4.2. ende 40.11. Dan. 9.24. Luc. 1.32, 33.
8 Zijnde sonder sonde, onbevleckt, heylich, ende rechtveerdich, ja onsegerechticheyt, als volgt, die Godt in hem voor ons heeft overvloedelick als doen groenen ende bloeyen.
9 Ofte, spruytsel, uytspruytsel, scheute. N. den Messiam onsen Heere Iesum Christum, dewelcke, zijnde Godts eeuwige ende eenichgeboren Sone, in de volheyt des tijts, door de wonderbare ende onbegrijpelicke werckinge des H. Geests, onse nature heeft aengenomen, voortspruytende uyt Maria (die van den huyse Davids was) gelijck een nieuw uytspruytsel uyt eenen Stam, stomp, ofte stobbe, die vergaen ende verstorven scheen te zijn. Vergel. Ies. 4.2. ende 11.1. ende siet ond. 33.15, 16. Zach. 3.8. ende 6.12. Hebr. 7.14. alwaer een griecx woort gebruyckt wort, dat wel eygentlick ende meest past op het opgaen, oprijsen ende opschieten der Sonne, maer van de Grieckse oversetters hier ende elders gebruyckt is tot vertalinge van dit woort, spruyte, gelijck het oock van den Euangelist Luca gehouden is, Luc. 1.78. daer Zacharias den Heere Christum noemt den opganck uyt der hoochte: Alsoo gebruycken wy oock dit woort, opgaen, opkomen, rijsen, niet alleen van de Sonne ende sterren, maer oock van kruyden ende gewassen: daer op het Hebr. woort Tsemach, spruyte, ofte, uytspruytsel eygentlick siet: hoewel het griecx woort Luc. 1.78. aldaer schijnt te sien op den opganck der Sonne in’t Oosten, als eenige afnemen uyt vers 79. aldaer.
10 De selve maniere van spreken is ond. 37.1. siet d’aenteeck. aldaer, ende vergel. Hose. 3.4, 5.
11 Als een Coninck ende rechtveerdich richter der gantscher werelt, verdoende de godtloose, ende behoudende de sijne. Siet 1.Reg. 10. op vers 9.
 
6 d In 12 sijne dagen sal 13 Iuda verlost worden, ende Israël 14 seker woonen: ende dit sal sijn naem zijn, daer mede 15 men hem sal noemen, 16 de HEERE ONSE GERECHTICHEYT.
d Deut. 33.28.
12 Des Heeren Christi: D. in den tijdt des Nieuwen Testaments. Siet Act. 3.24.
13 Verstaet door Iuda ende Israël, Godts kercke, oock Ierusalem genoemt ond. 33.15. ende Iesu Christi volck. Mat. 1.21.
14 Gerechtveerdicht zijnde uyt den geloove, ende dien volgens vrede hebbende met Godt door onsen Heere Iesum Christum, etc. Rom. 5.1.
15 Hebr. hy sal, etc. D. men sal hem noemen, ofte hy sal genoemt worden, (als elders dickwijls) T.w. van sijn volck, als het volgende woort, onse, verklaert.
16 Vergel. Deut. 11. op vers 16. ende Iud. 6. op vers 24. ende wijders 1.Corinth. 1.30. ende Dan. 9.24. item ond. 33.16. Hebr. Iehova Tzidkenu: het welcke van sommige oversetters, als een eygen naem, alsoo in den text gestelt wort.
 
7 Daerom, siet e de dagen komen, spreeckt de HEERE, datse 17 niet meer sullen seggen, [Soo waerachtich als] de HEERE leeft, die de kinderen Israëls uyt Egyptenlant heeft opgevoert:
e Ier. 16.14, 15.
17 Siet bov. 16.14, 15. ende d’aenteeck. aldaer.
 
8 Maer, [Soo waerachtich als] de HEERE leeft, die het zaet der huyses Israëls heeft opgevoert, ende die ’t aengebracht heeft uyt den lande van’t Noorden, ende uyt alle de landen, daer 18 ickse henen gedreven hadde: want sy sullen woonen in haer lant.
18 D. de Heere.
 
9 19 Aengaende de Propheten; mijn herte wort in mijn binnenste 20 gebroken, alle mijne beenderen bewegen sich; ick ben als een droncken man, ende als een man dien de wijn 21 te boven gaet: van wegen den HEERE, ende van wegen de woorden sijner 22 heylicheyt.
19 Ofte, om der Propheten (verst. de valsche) wille is mijn herte, etc. Dit zijn de woorden des Propheets.
20 Van droeffensse ende onsteltenisse. Vergel. Psal. 51. op vers 19.
21 Soo dat hy sijn verstant ende leden niet recht gebruycken en kan.
22 D. sijne heylige woorden, die de valsche Propheten verachten, ende voor leugen houden.
 
10 Want het lant is f vol overspeelders, want het lant treurt van wegen den 23 vloeck, de weyden der woestijne verdorren: om dat haren 24 loop boos is, ende hare macht 25 niet recht.
f Ier. 5.7, 8. ende 9.2.
23 Ofte, het vloecken: men kan ’t duyden op Godts vloeck over ’t lant, ofte, op het vloecken ende valsch sweeren der inwoonderen. Siet bov. 5.2. ende 12.4. ende gelijcken gebruyck des Hebr. woorts Hos. 4.2.
24 D. maniere van leven, den loop harer handelingen, ofte, haren overlast. siet van het Hebr. woort, bov. 22. op vers 17.
25 Sy misbruyckense tot enckel onrecht.
 
11 Want 26 beyde Propheten ende Priesters g 27 zijn huychelaers: selfs in mijnen huyse vinde ick hare boosheyt, spreeckt de HEERE.
26 Hebr. oock Propheet. oock Priester.
g Ier. 6.13. ende 8.10. ende 14.18.
27 Ofte, zijn onheylich, profaen, handelen onheylichlick.
 
12 Daerom sal hen haren wech zijn, als seer h 28 gladde plaetsen in de i donckerheyt; sy sullen aengedreven worden ende 29 daer in vallen: want ick sal een 30 quaet over hen brengen, 31 [in] het jaer harer besoeckinge, spreeckt de HEERE.
h Psal. 35.6. ende 73.18.
28 Hebr. slibbericheden, gladdicheden. Siet Psal. 35.6. ende 73.18.
i Ierem. 13.16.
29 In de donckerheyt.
30 Der straffe, ongeluck, elende.
31 Als bov. 11.23.
 
13 Ick hebbe wel 32 ongerijmtheyt gesien inde Propheten van Samaria, [die] 33 door den Baal propheteerden, ende mijn volck 34 Israël verleydden:
32 Hebr. eygentl. onsmaecklickheyt, D. ongerijmde, dwase dingen. Siet Iob 1.22. met d’ aenteeck.
33 Ofte, van.
34 D. de 10. stammen.
 
14 Maer in de Propheten van Ierusalem sie ick 35 afschouwelicheyt; sy bedrijven overspel, ende 36 gaen om met valscheyt, ende 37 stercken de handen der boosdoenders, op datse sich niet en bekeeren, een yegelick van sijne boosheyt: Sy alle zijn my als k 38 Sodom, ende 39 hare inwoonders als 40 Gomorra.
35 Als bov. 5.30.
36 Hebr. wandelen in, ofte, met valscheyt.
37 Gevense goeden moet, belovende hen Godts segen ende vrede. siet ond. vers 17. ende vergel. Ezech. 13.22.
k Ies. 1.9.
38 D. als de inwoonders van Sodom eertijts waren, T.w. ten hoochsten godtloos.
39 Ierusalems.
40 D. de inwoonders van Gomorra.
 
15 Daerom seyt de HEERE der 41 heyrscharen van dese Propheten alsoo; Siet ick salse met l 42 alssen spijsigen, ende met m galle-water drencken: want van Ierusalems Propheten, is de 43 huychelye uytgegaen in ’t gantsche lant.
41 Siet 1.Reg. 18. op vers 15.
l Ierem. 9.15.
42 Als bov. 9.15. siet aldaer.
m Ierem. 8.14. ende 9.15.
43 Ofte, onheylicheyt, profaenheyt.
 
16 Soo seyt de HEERE der heyrscharen; En hooret niet nae de woorden der Propheten, die u propheteren; sy maken u 44 ydel: sy spreken het gesichte 45 hares herten; niet uyt des HEEREN mont.
44 Met valsche ende ydele beloften bedriegense u, so dat ghy bedrogen sult uytcomen, als ghy u daer op verlaet. Vergel. Psa. 62. op vers 11.
45 Datse selfs versiert, ende niet van my ontfangen en hebben. Vergel. Ezech. 13.2.
 
17 Sy n seggen 46 steedts tot de gene die my 47 lasteren: DE HEERE heeft’ et gesproken, Ghylieden sult 48 vrede hebben: ende [tot] allen, die nae sijns herten goetduncken wandelt, seggen sy; U lieden en sal geen quaet overkomen.
n Ierem. 6.14. ende 8.11. Ezech. 13.10. Zach. 10.2.
46 Hebr. sy sijn seggende seggende.
47 Ofte, smadelick verachten, tergen.
48 D. ’t sal u lieden wel gaen.
 
18 Want 49 wie heeft in des HEEREN raet gestaen, ende sijn woort 50 gesien ofte gehoort? wie heeft sijn woort aengemerckt ende gehoort?
49 Anders als wy, willen sy seggen. Verg. vers 22.ofte, sy willen seggen, dat niemant Godts verborgen raet kan weten, ende volgens oock niet Ieremia: spottende alsoo godtlooslick met de getrouwe waerschouwingen die Godt door sijne Propheten hen dede. Sommige verstaen hier de vergaderinge der H. Engelen, met dewelcke Godt geseyt wort als te beraetslagen. siet 1.Reg. 22.19, etc.
50 D. vernomen: ofte, wien ist door prophetische gesichte geopenbaert? Vergel. Am. 1.1. Mich.1.1.
 
19 Siet, een o onweder des HEEREN, eene grimmicheyt, is uytgegaen, ja een 51 pijnlijck onweder: het sal 52 blijven op der godtloosen kop.
o Ierem. 30.23, 24.
51 Ofte, smertelick, beswaerlick, verdrietelick: item, aenstaende, aenhoudende. Vergel. ond. 30.23.
52 Vergel. 2.Sam. 3.29. And. het sal pijnlick vallen.
 
20 Des HEEREN toorn en sal sich niet afwenden, tot dat hy sal hebben gedaen, ende tot dat hy sal hebben daer gestelt de gedachten sijns herten: In’t 53 laetste der dagen sult ghy 54 [met] verstant daer op letten.
53 In den toekomstigen tijt, als Gen. 49.1. als dese Prophetien sullen vervult worden, die ghy nu bespottet.
54 Ofte, verstant daer van bekomen. And. sult ghy het klaerlick verstaen. Vergel. ond. 30.24.
 
21 Ick en hebbe die Propheten p niet gesonden, nochtans hebben sy geloopen: ick en hebbe tot hen niet gesproken, nochtans hebben sy gepropheteert.
p Ierem. 14.14.
 
22 Maer so sy in mijnen 55 raet hadden gestaen, so souden sy mijn volck mijne woorden hebben doen hooren, ende soudense afgekeert hebben van haren boosen 56 wech, ende van de boosheyt harer handelingen.
55 Waer van bov. vers 18.
56 Siet Gen. 6. op vers 12.
 
23 57 Ben ick een Godt van naeby, spreeckt de HEERE? ende niet een Godt van verre?
57 Geensins, wil de Heere seggen, maer ick ben een Godt van nae by ende van verre. dit wort in’t volgende verklaert.
 
24 Soude sich yemant in q verborgene plaetsen konnen verbergen, dat ick hem niet en soude sien, spreeckt de HEERE? en vervulle ick niet den hemel ende de aerde, spreeckt de HEERE?
q Psal. 139.7, etc. Amos 9.2, 3.
 
25 Ick hebbe gehoort, wat de Propheten seggen, die in mijnen name leugen propheteren, seggende: Ick hebbe 58 gedroomt, ick hebbe gedroomt.
58 Godt heeft my dit ende dat door eenen droom geopenbaert, siet Num. 12.6. ende Gen. 20. op vers 3. ende 28. op vers 12.
 
26 59 Hoe lange? Isser dan 60 [een droom] in ’t herte der Propheten, die de leugen propheteren? Ia ’t zijn Propheten van hares herten bedriegerye;
59 Sullen sy alsoo spreken, ende mijn volck bedriegen?
60 Verstaet eenen godtlicken droom, dit woort is hier uyt het voorgaende ende volgende ingevoegt.
 
27 Die daer 61 dencken om mijn volck mijns naem te doen r vergeten, door hare droomen, die sy, een yder sijnen naesten, vertellen: gelijck als hare vaders mijns naems vergeten hebben door den Baal.
61 Voor hebben ende practizeren, datse mijn volck mogen brengen tot een godtloose onachtsaemheyt ende onwetenheyt van my, mijn woort, wille ende wercken.
r Iudic. 3.7. ende 8.33.
 
28 De Propheet, by welcken een 62 droom is, die vertelle den droom; ende by welcken mijn woort is, die spreke mijn woort 63 waerachtichlick: 64 wat heeft het stroo met het koorn te doen, spreeckt de HEERE?
62 Een godtlicke droom van my hem toegesonden: sommige meynen de Heere wille seggen, Dat die eenen valschen ende versierden droom heeft, dien sal vertellen ofte voorstellen, als sijn eygen versiersel ende vondt, niet als van Godt gekomen zijnde.
63 Ofte, getrouwelick. Hebr. eyg. [in, ofte, met] waerheyt, ofte, getrouwicheyt.
64 D. wat gemeenschap hebben valsche leere, ofte, menschen gedichtselen (die geen nut en konnen doen) met mijn salichmakende woort ende waerheyt? siet de maniere van spreken 2.Sam. 16. op vers 10, etc.
 
29 Is mijn woort niet alsoo, als een vyer, spreeckt de HEERE? ende als een hamer, [die] een steenrotze 65 te morsel slaet?
65 Alsoo in stucken slaet, dat de stucken verstroyt worden, ofte dat de steenrotze als gruys verstroyt wort: waer op de beteeckeninge van ’t Hebr. woort siet. Vergel. bov. 22. op vers 28. ende ond. 51.19. met d’aenteeck.
 
30 Daerom, siet s 66 Ick [wil] aen de Propheten, spreeckt de HEERE; die mijne woorden stelen, een yeder van sijnen 67 naesten.
s Deut. 18.20. Ierem. 14.14, 15.
66 Als bov. 21.13.
67 Ofte, metgeselle. D. die heymelick ende steelswijse met malkanderen t’samen spannen, ende d’een den anderen leeren wat sy t’samen den volcke als mijn woort ende op mijnen naem sulle voorstellen, ofte die wel weten dat de ware Prophetien mijn woort zijn, ende ontkennen ’t evenwel voor den volcke, ofte houden’t achter, stelende alsoo mijn woort uyt de herten der menschen, ende benemende haer de gedachten, die sy daer van mogen hebben, op dat het in den wint geslagen worde. Sommige meynen dat dit siet op de arglisticheyt der valsche Propheten, die eenige woorden ende manieren van spreken, die de ware Propheten gewoon waren in hare Prophetien te gebruycken, hen ontstalen, ende tot eenen deckmantel hares bedrogs in hare valsche prophetien gebruyckten, ende de ware Propheten alsoo, alsmen seyt, nae aepten: waer van in’t volgende.
 
31 Siet ick [wil] aen de Propheten, spreeckt de HEERE; die 68 hare tonge nemen, ende spreken, 69 Hy heeft [het] gesproken.
68 D. hare tonge stoutelick hier toe misbruycken, ofte, [met] hare tonge vangen. D. de menschen met soete woorden verstricken ende overreden, stoutelick ende valschlick seggende, dat het mijn woort zy, ’tgene haer eygen versiersel is.
69 N. de HEERE: gelijck de ware Propheten, by ende in’t verhael van Godes woorden, seer dickwijls dese woorden plegen te gebruycken: spreeckt, ofte, seyt de HEERE. Hebr. eyg. het geseyde, ofte, gesprokene des HEEREN. Matt. 22.44. uyt Psal. 110.1. wort daer voor gestelt (gelijck als hier) heeft geseyt, ofte, gesproken, ofte, sprack, in dese woorden: de HEERE heeft geseyt, ofte, gesproken tot mijnen Heere. alwaer dit woordeken oock in den Hebr. text staet,
 
32 Siet ick [wil] aen de gene die 70 valsche droomen propheteren, spreeckt de HEERE, ende vertellen die, ende verleyden mijn volck met hare leugenen ende met hare t lichtveerdicheyt: daer ickse niet gesonden, ende hen niets bevolen en hebbe, ende sy desen volcke 71 gantsch geen nut en doen, spreeckt de HEERE.
70 Hebr. droomen der valscheyt, ofte, des leugens, leugen-droomen.
t Zeph. 3.4.
71 Hebr. nut doende, geen nut en doen.
 
33 Wanneer dan dit volck, ofte een Propheet ofte Priester u 72 vragen sal, seggende; Wat is des HEEREN 73 last? so sult ghy tot hen seggen, Wat last? dat ick ulieden 74 verlaten sal, spreeckt de HEERE.
72 T.w. spottender wijse, ende niet uyt eene heylige becommeringe.
73 Alsoo wierden de Prophetien genoemt, die Godts dreygementen, straffen ende plagen inhielden. siet 2.Reg. 9. op vers 25, etc. als of sy seyden: hebt ghy al weder wat quaets in’t hooft? hebt ghy niet anders als swaricheyt te propheteren?
74 Als ond. vers 39.
 
34 Ende aengaende den Propheet, ofte den Priester, ofte het 75 volck, dat seggen sal, 76 Des HEEREN last; dat ick 77 besoeckinge sal doen over dien man, ende over sijn huys.
75 D. die van den volcke, dewelcke, etc.
76 Noemende alsoo des Heeren woort, uyt enckel spotterije, boosheyt ende verkeertheyt, als offer in Godts woort geen getrouw onderwijs ende overvloedigen troost en ware, maer enckel dreygen, vloecken ende straffen, om de menschen desperaet te maken.
77 Door straffe. siet Gen. 21. op vers 1.
 
35 Aldus sult ghylieden 78 seggen, een yegelijck tot sijnen naesten, ende een yegelijck tot sijnen broeder: Wat heeft de HEERE geantwoordt, ende wat heeft de HEERE gesproken?
78 In godvruchtigen eernst ende nedricheyt vragende nae des HEEREN woort.
 
36 Maer des HEEREN last en sult ghy niet meer 79 gedencken: want eenen yegelicken sal 80 sijn eygen woort een last zijn, dewijle ghy verkeeret de woorden des levendigen Godts, des HEEREN der heyrscharen, onses Godts.
79 D. vermelden, sulcke woorden niet meer in den mont voeren, gelijck ghy nu spottende dagelijcx doet.
80 Door sijne spotterien, ende verkeeringen van Godts woort sal hy hem selven den vloeck ende ’t verderf over den hals halen, soo seker, als offer eene uytgedruckte Prophetie tegen hem gepropheteert was.
 
37 Aldus sult ghy seggen tot den 81 Prophete: wat heeft u de HEERE geantwoordt? ende wat heeft de HEERE gesproken?
81 Eenen waren Propheet, als Ieremia was.
 
38 82 Maer dewijle ghy segget, Des HEEREN last; daerom, soo seyt de HEERE; Om dat ghy dit woort segget, Des HEEREN last, daer ick tot u gesonden hebbe, seggende, Ghy en sullet niet seggen des HEEREN last;
82 Ofte, Sult ghy dan noch seggen des HEEREN last? blijft ghy noch even obstinaet, niet vragende nae alle waerschouwingen ende dreygementen.
 
39 Daerom siet, ick sal uwer 83 oock gantschlick vergeten, ende u mitsgaders de stadt, die ick u ende uwen vaderen gegeven hebbe, van mijn aengesichte 84 laten varen.
83 Hebr. vergeten vergetende.
84 Ofte, laten henen gaen, sulcke beteeckeninge van ’t Hebr. woort is in de H. Schriftuere gemeen. And. (door verwisselinge eener letter in’t Hebr.) uyt, ofte, wech-rucken, wech-rijten.
 
40 Ende ick sal u 85 eeuwige smaetheyt 86 aendoen: ende v eeuwige schande, die niet en sal worden vergeten.
85 Hebr. smaetheyt der eeuwicheyt. ende soo in’t volgende.
86 Ofte, op u leggen.
v Ierem. 20.11.

Einde Jeremia 23