Statenvertaling.nl

sample header image

Spreuken 12 – Statenvertaling editie 1637

Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)

Edities SV:    

Bijbelboek:    

Hoofdstuk: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Inleiding Bijbelboek
Weergave: Met kanttekeningenZonder kanttekeningen

Spreuken 12

Tucht, vers 1. goede, rechtveerdige, oprechte, ende godtloose menschen, 2, 3, 5, 7, 10, 12, 21, 26. kloecke, ende achteloose vrouwe, 4. goet ende quaet, waer ende valsch spreken ende getuygen, 6, 8, 13, 14, 17, 18, 22. zedige, ende poch-hansen, 9. vlijtige ende ledichgangers ofte bedriegers, 11, 24, 27. toorn ende roem der dwasen, ende stilswijgentheyt der verstandigen, 16, 23. becommernisse ende blijtschap des herten, 25. pat der gerechticheyt, 28.
 
1 WIe 1 de tucht lief heeft, die heeft de 2 wetenschap lief: maer wie de bestraffinge haet, is onvernuftich.
1 D. de onderrichtinge, waer door men onderwesen wort, om tot wetenschap te komen. Siet bov. 1. op vers 2. Ofte verstaet de kastijdingen des Heeren, die den mensche ten selven eynde toegesonden worden, als Deut. 11.2. Iob 5.17. Psal. 94.12. Ierem. 10.14. Vergel. bov. 9. d’aent. op vers 7.
2 Tot de welcke men door de tucht, ende onderwijsinge komt.
 
2 De 3 goede sal 4 een wel-gevallen trecken vanden HEERE: maer eenen man 5 van 6 schendelicke verdichtselen sal 7 hy 8 verdoemen.
3 D. die tot het goede genegen is, ende het selve doet.
4 Siet bov. 8. op vers 35.
5 D. die boosheyt versiert, ende voorneemt in sijn herte, ofte oock metter daet uytvoert. Vergel. Psal. 5. op vers 7.
6 Het Hebr. woort is hier in het quade genomen. Siet van het selve, Iob 21. op vers 27. Item vergel. ond. 14.17.
7 N. de Heere.
8 D. is, verklaren godtloos te zijn, ende straf weerdich. Siet van ’t Hebr. woort, Deut. 25. op vers 1. ende Iob 10. op vers 2.
 
3 De mensche 9 en sal niet bevesticht worden door godtloosheyt: a 10 maer de wortel der rechtveerdigen en sal niet beweecht worden.
9 D. en sal het niet lange nae sijnen wensch maken, niet lange voorspoet, ende geluck hebben. Vergel. bov. 10.2. ende 11.4.
a Prov. 10.25.
10 De sin is, dat de vrome, vast, ende onbewegelick blijven in haren stant, gelijck een boom, welckes wortel sich diep, ende wijt uytspreyt, ende wel bevochtigt is, Psal. 1.3. item Vergel. Psal. 15. op vers 5. ende Ier. 17. vers 8.
 
4 b Eene 11 cloecke huysvrouwe is eene 12 kroone hares 13 heeren: maer 14 die beschaemt maeckt, 15 is als verrottinge in sijne beenderen.
b 1.Cor. 11.7.
11 D. verstandige, deuchtsame, ende wel-huyshoudende. Hebr. eene vrouwe der kloeckheyt. Siet van het Hebr. woort, Genes. 47. op vers 6.
12 D. cieraet, ende heerlicheyt. siet van het woort kroone in desen sin genomen, Iob 19. op vers 9.
13 D. mans. Alsoo Exo. 21.3. Ioel 1.8.
14 T.w. haer selven, ende haren man, door hare onverstandicheyt, ongeschickte manieren, ende achteloose huyshoudinge. Vergel. bov. 10. op vers 5.
15 D. eene quellinge in’t binnenste sijner ziele, ende teeringe in ’t binnenste sijns lichaems, om dat hy sijne schande altijt voor sijnen oogen siet. Siet de selve gelijckenisse, ond. c. 14.30. Hab. 3.16. ende vergelijcke, Psal. 42.11. item het tegendeel, Psal. 51.10.
 
5 Der rechtveerdigen gedachten zijn 16 recht: der godtloosen 17 raetslagen zijn bedroch.
16 D. zijn nae den eysch des rechts wel bedacht. Vergel. Num. 27.11. ende d’aenteeck.
17 Dit woort is hier in’t quade genomen voor listige vonden, ende spitsvindige bedenckingen om schade te doen. Elders ist in’t goede genomen. Siet van het selve Iob 37. op vers 12.
 
6 c De woorden der godtloosen zijn d 18 om op bloet te loeren: maer de mont der oprechten 19 salse redden.
c Prov. 1.11, 18.
d Prov. 11.9.
18 Siet 1.Sam. 22.9, 10. Psal. 52.5, 6.
19 T.w. de gene, op welcker bloet de godtloose loeren. Siet exempelen, 1.Sam. 19.4. Esth. 7.2, 3.
 
7 e De 20 godtloose worden omgekeeret, datse 21 niet meer en zijn: maer het 22 huys der rechtveerdigen sal bestaen.
e Psal. 37.36, etc. Prov. 11.21.
20 Hebr. de goddeloose keeren om; D. worden omgekeert; dat is, uytgeroeyet.
21 D. datse van dese werelt wech genomen worden. siet Gen. 42.13. ende d’aent. item Psal. 39.14. ende 103.16. Ier. 31.15. Matth. 2.18. Vergel. oock Gen. 5.24.
22 D. staet, rijckdom, woonplaetse, ende nakomelingen. alsoo 2.Sam. c. 7.29. Iob 8.15. Psal. 49.17. ond. 14.11.
 
8 Een yeder sal 23 gepresen worden 24 nae dat sijne verstandicheyt is: maer die 25 verkeert van herten is, sal tot verachtinge wesen.
23 T.w. van de wijse, ende recht oordeelende.
24 D. nae dat hy met woorden, ende wercken bewijst, dat hy verstant heeft, streckende tot de ware godtvruchticheyt.
25 Siet bov. 11. op vers 20.
 
9 Beter is die sich f 26 gering acht, ende 27 eenen knecht heeft; dan die 28 hem-selven eert, ende des broots gebreck heeft.
f Prov. 13.7.
26 And. die gering geacht wort. Maer men kan uyt de tegenstellinge verstaen, dat hier gesproken wort van den genen, die sich selven voor kleyn, ende gering houdt.
27 D. so veel heeft, dat hy sich mach laten dienen. And. die sich selven een knecht is. D. sich selven dient.
28 T.w. roemende, dat hy een groot meester is, ende seer veel goets heeft.
 
10 De rechtveerdige g 29 kent het 30 leven sijner beeste: maer de barmhertichheden der godtloosen zijn 31 wreet.
g Deut. 20.4.
29 D. draegt sorge voor het leven sijner beesten: te weten, om die hare behoefte te geven. Het woort kennen is voor sorgen, ende toesien dickwijls genomen. Siet Genes. 18. op vers 19. ende Psal. 1. op vers 6.
30 Hebr. ziele
31 Hebr. eens wreeden; T.w. menschen; dat is, gantsch geene: want de wreede en hebben geene barmherticheyt.
 
11 h Die sijn lant bouwt, sal van broot versadicht worden: maer die 32 ydele [menschen] volcht, is verstandeloos.
h Prov. 28.19.
32 D. ledich-gangers, behoeftige, ende die ledich van de deucht, ende vreese Godts zijn. Siet Iud. 9. op vers 4.
 
12 De godtloose begeert het 33 net der boosen: maer 34 de wortel der rechtveerdigen 35 sal uytgeven.
33 Verst. de schelmsche practijcken, ende loose tucken, die de quade gebruycken om de vrome te bedriegen, van haer goet te berooven, ende te verdrucken. And. het net der quade dingen, ofte, van allerley quaet: D. daer mede allerley soorte van onrecht bedreven wort.
34 D. de godtvruchticheyt daer in de vroome vast gewortelt zijn. Vergel. bov. vers 3.
35 D. voortsetten, uytschieten, ende vruchten dragen. De sin is, datse in de vreese des Heeren trouwelick handelende, genoech sullen hebben. Dit vers wort oock aldus overgeset. De godtloose begeert [wel] eene sterckte tegen alle quaet, maer de wortel der rechtveerdigen geeft [de selve].
 
13 i Inde 36 overtredinge der lippen is de 37 strick des boosen: maer de rechtveerdige sal uyt de 38 benauwtheyt 39 uytkomen.
i Prov. 10.14. ende 18.7.
36 T.w. die de boose met spreken begaet tegen Godt, ende tegen sijnen naesten.
37 D. het net, daer in de boose selve gevangen wort.
38 D. uyt groote swaricheyt.
39 T.w. door een goet, ende voorsichtich gebruyck sijner lippen.
 
14 k 40 Een yeder wort vande 41 vrucht des monts met 42 goet versadicht; ende de vergeldinge 43 van des menschen handen sal hy tot 44 sich weder-brengen.
k Prov. 13.2.
40 Hebr. van de vrucht des mans mont wort hy met goet versadicht; Dat is, nae dat een yeder sijn tonge wel gebruyckt, sal hy goet van Godt ontfangen.
41 Verst. sijne wijse, ende godtvruchtige propoosten. Vergel. ond. 13.2. ende 18.20.
42 D. dat het tijdelicke ende eeuwige welvaren aengaet.
43 Verst. van sijne eygene handen.
44 D. weder van Godt uyt genade bekomen. Nae dat een yeder gedaen heeft, sal hem oock geschieden.
 
15 l 45 De wech des dwasen is recht 46 in sijnen oogen: maer die nae 47 raet hoort, is wijs.
l Prov. 3.7.
45 Siet Gen. 6. op vers 12.
46 D. nae sijn gevoelen, ende oordeel. Siet Lev. 13. op vers 5. ende Iob 18. op vers 3.
47 T.w. die heylich, ende heylsaem is, so dat hy sich niet en verlaet op sijn eygen verstant, ende goetduncken.
 
16 De toorn des dwasen, wort 48 ten selven dage 49 bekent: maer die 50 kloecksinnich is, bedeckt de 51 schande.
48 D. ter selver tijt, ende stonde, als hy toornich geworden is, over het leet, hem aengedaen.
49 T.w. uyt sijne woorden, gebeerden, ende daden.
50 Alsoo ond. op vers 23. Siet van dit woort bov. 1. op vers 4.
51 T.w. die uyt haestigen toorn voortkomt.
 
17 m Die waerheyt 52 voort-brengt, maeckt 53 gerechticheyt bekent: maer een getuyge der valscheden, 54 bedroch.
m Prov. 14.5.
52 Hebr. blaest.
53 D. dat recht over-een-komt met het gene-dat geschiet is, ofte gesproken wort, op dat niemant ongelijck gedaen en worde.
54 D. niet over-een-komende met de waerheyt der sake, die geschiet is, ende dat, om yemant daer mede listichlick schade te doen.
 
18 n Daer is een, die 55 [woorden] als steken van een sweert onbedachtelick uytspreeckt: maer de tonge der wijsen, is 56 medecijne.
n Psal. 57.5. ende 59.8. Prov. 16.27.
55 D. die met lichtveerdige, ende qualick versinde propoosten haren naesten quetsen aen sijn gemoet, eere, leven, ende welvaren; gelijckmen aen het lichaem met een sweert gequetst wort. Siet 1.Sam. 22.9, 10. Psal. 57.5. ende 59.8.
56 D. als eene medicine, niet alleen die het geswackte, ofte gequetste geneest, maer oock bewaert van geswackt, ofte gequetst te worden. Vergel. bov. 4. op vers 22.
 
19 57 Eene waerachtige lippe sal 58 bevesticht worden in eeuwicheyt; maer eene valsche tonge is [maer] voor een oogenblick.
57 Hebr. lippe der waerheyt. D. die de waerheyt spreeckt. alsoo lippe der vleyinge, die vleyinge spreeckt, Psal. 12.3. lippen der valscheyt, die valscheyt spreken, Psal. 31.19. lippen der wetenschap, die wetenschap voortbrengen, ond. c. 14.7. alsoo terstont in dit vers, tonge der valscheyt, ofte der leugen, voor eene tonge, die valscheyt, ofte leugen spreeckt. item ond. vers 22. item, lippe der gerechticheyt, die gerechtige propoosten voorstelt, ond. 16.13.
58 De waerheyt (ende volgens die de selve spreeckt) blijft staende, ende is altijt vast in haer selven, ofte schoon tegen-gesproken wort.
 
20 Bedroch is in het herte der gener, die 59 quaet smeden: maer de gene die vrede raden, hebben 60 blijdtschap.
59 T.w. der oneenicheyt, ende der twistinge.
60 T.w. in haer herte voor Godt, ende in haer leven by de menschen.
 
21 Den rechtveerdigen en sal geen 61 leet wedervaren: maer de godtloose sullen met quaet vervullet worden.
61 Ofte, moeyte, ofte, verdriet. T.w. dat hem van de godtloose alsoo soude aengedaen worden, dat hy daer onder soude blijven liggen, ende het sal hem alles ten goede gedijen, Rom. 8.28. And. geene ongerechticheyt overkomen. T.w. in de welcke de rechtveerdige soo soude komen te vervallen, dat hy daer uyt niet weder door Godts Geest opgericht en soude worden. Van het Hebr. woort siet Iob 5. op vers 6.
 
22 62 Valsche lippen zijn den HEERE een grouwel: maer die 63 trouwelick handelen, zijn sijn 64 welgevallen.
62 Siet bov. op vers 19.
63 Hebr. trouwe, ofte, waerheyt doen, D. die in woorden, ende wercken tegen Gode, ende haren naesten, waerheyt ende trouwe oprechtelick onderhouden. alsoo Ezech. 18.9. 1.Ioh. 1.6.
64 D. hem aengenaem, ende welgevallich. alsoo bov. 11.20.
 
23 o Een kloecksinnich mensche 65 bedeckt de wetenschap: maer het herte der sotten p roept 66 dwaesheyt uyt.
o Prov. 13.16. ende 15.2.
65 D. hy en gietse niet door lichtveerdigen, ende opgeblasen praet uyt, om hem selven daermede ten toone te stellen.
p Prov 13.16. ende 15.2.
66 D. alderley onwetentheyt, ende dwalinge, rakende het geloove, ende den wandel der menschen.
 
24 q De hant der vlytigen sal heerschen: maer de 67 bedriegers sullen 68 onder cijns wesen.
q Prov. 10.4.
67 Hebr. het bedroch sal, etc. Siet Iob 25. op vers 13. Verstaet door dese bedriegers, de leuye ledich-gangers, dewelcke om datse niet arbeyden en willen, door bedroch, ende dieverye soecken den kost te rapen. siet bov. 10.4. ende de aenteeck. item ond. vers 27.
68 D. den genen die heerschen, ende het gebiedt hebben, schattinge geven. Siet de selve maniere van spreken, Iudic. 1.30, 35. Thren. 1.1.
 
25 r Becommernisse in het herte des menschen buycht het neder: maer een goet woort verblijdt het.
r Prov. 15.13.
 
26 De rechtveerdige is 69 overtreffelicker als sijnen 70 naesten: maer de 71 wech der godtloosen 72 doetse dwalen.
69 T.w. voor de oogen Godts, ende der vroomen, die niet aen en sien den uytwendigen voorspoet ende pracht deses levens, maer het goet dat hier in de vroome begonnen wort, ende hier na volbracht sal worden.
70 Namelick, die godtloos is.
71 D. het leven, bedrijf, ende maniere van doen.
72 T.w. haer, ende andere, namelick door den uyterlicken schijn, die de godtloose voordoen van gemack, weelde, wellust, rijckdom, eere, hooge staten.
 
27 73 Een bedrieger, en sal sijn 74 jacht-vanck 75 niet braden: maer het 76 costelick goet des menschen, is des 77 vlytigen.
73 Hebr. het bedroch. Siet op het voorgaende vers 24.
74 Verstaet onder dese eene soorte, allerley goet, dat met listige practijcken gekregen wort.
75 D. niet gebruycken, noch genieten.
76 Soo wort het wel, ende deuchdelick gewonnen goet genaemt, om dattet den mensche beter by blijft, ende meer deucht doet, dan dat door bedroch verkregen is. And. het goet eenes neerstigen is kostelick. And. het kostelick goet des menschen is neersticheyt. And. het goet sal zijn des kostelicken (D. vroomen) menschen sal gesneden (D. genuttet ende gebruyckt) worden.
77 T.w. sich geneerende in eenen oprechten geoorloofden arbeyt, ofte handel.
 
28 78 In het padt der gerechticheyt is het leven; ende [in] den wech [hares] voetpats en is de doot niet.
78 Vergel. bov. 10.16.

Einde Spreuken 12