Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| Godt verschijnt Salomo ander mael, vers 1. etc. Salomo schenckt den Coninck Hiram eenige steden voor sijne diensten, 10. Een verhael van de gestichten, ende sterckten die Salomo gebouwt heeft, 15. van ’t onderscheyt sijner ondersaten, 20. van sijne jaerlicksche offerhanden, 25. van sijne schips-vlote nae Ophir, 26. |
| |
| 1 HEt geschiedde nu, a als Salomo voleyndt hadde te bouwen het Huys des HEEREN, ende het huys des Conincks: b ende 1 alle de begeerte van Salomo, die 2 hem gelust hadde te maken; |
| a 2.Chron. 7.11. |
| b 2.Chron. 7.11. |
| 1 D. alle sijne begeerte. |
| 2 D. al wat Salomo in’t herte gecomen was, om te maken, gelijck verklaert wort 2.Chron. 7.11. |
| |
| 2 Dat de HEERE 3 ten anderen male Salomo verscheen, c gelijck als hy hem in Gibeon verschenen was. |
| 3 T.w. na de bouwinge, ende de inwyinge des Tempels, maer niet na de bouwinge van het Conincklicke huys, de welcke 13 jaren daer na volbracht is. eenige verstaen dat dese verschijninge geschiet zy, na dat beyde huysen voltrocken waren. |
| c 1.Reg. 3.5. |
| |
| 3 Ende de HEERE seyde tot hem; Ick hebbe u gebedt, ende uwe smeeckinge gehoort, die ghy voor mijn aengesicht smeeckende gedaen hebt: Ick hebbe dat Huys 4 geheylicht, het welcke ghy gebouwt hebt, d 5 op dat ick mijnen Name aldaer tot 6 in eeuwicheyt sette: ende 7 mijne oogen, ende mijn herte sullen daer zijn t’ allen dagen. |
| 4 D. tot een heylich gebruyck afgesondert. alsoo Gen. 2. op vers 3. |
| d Deuter. 12.11. 1.Reg. 8.29 |
| 5 Siet bov. 8. op vers 29. |
| 6 Siet bov. 8. op vers 13. |
| 7 Verst. door de oogen des Heeren, sijne voorsichticheyt in’t bewaren van den Tempel, ende in’t voorstaen van den Godes-dienst, die daer in plaetse moeste hebben, wel verstaende nae de conditie, die hier by gevoecht wort; ende verstaet door sijn herte, sijne genade, ende liefde tegen de gene, die hem in dit huys oprechtelick dienen souden. |
| |
| 4 Ende so ghy 8 voor mijn aengesichte wandelen sult, gelijck als uwe vader David gewandelt heeft, met 9 volkomenheyt des herten, ende met oprechticheyt, om te doen nae al dat ick u geboden hebbe, [ende] mijne insettingen, ende mijne rechten houden sult: |
| 8 Siet Genes. 17. op vers 1. ende bov. 8.23. |
| 9 D. ongeveynstheyt, onvalscheyt, eenvoudicheyt. Siet Genes. 6. op vers 9. |
| |
| 5 So sal ick den throon uwes Conincrijcks over Israël bevestigen in eeuwicheyt: e gelijck als ick gesproken hebbe over uwen vader David, seggende; 10 f Geen man en sal u afgesneden worden van den throon Israëls. |
| e 2.Sam. 7.12, 16. 1.Reg. 6.12. 1 Chron. 22.10. Psal. 132.12. |
| 10 Siet bov. 2. op vers 4. |
| f 1.Reg. 2.4. |
| |
| 6 [Maer] g so ghy lieden u 11 teenemael afkeeren sult, ghy, ende uwe kinderen, 12 van my na [te volgen], ende niet houden en sult mijne geboden, [ende] mijne insettingen, die ick voor uwen aengesichte gegeven hebbe: maer henen gaen, ende andere Goden dienen, ende u voor de selve neder buygen sult: |
| g 2.Sam. 7.14. Psal. 89.30, 31. etc. |
| 11 Hebr. afkeerende afkeeren sult. |
| 12 Hebr. van achter my, namelick, te komen, ofte te volgen, dat is, van my, nae mijn woort te hooren, te gelooven, te vreesen, ende te dienen. Alsoo 1.Sam. 12.20. 2.Reg. 18.6. Vergel. 2.Sam. 2.21. |
| |
| 7 So sal ick Israël uytroeyen van het lant, dat ick hen gegeven hebbe, ende dit huys, het welcke h ick mijnen Name geheylicht hebbe, sal ick 13 van mijn aengesichte wechwerpen: i ende Israël sal tot een spreeck-woort, ende spot-reden zijn onder alle volckeren. |
| h Ierem. 7.15. |
| 13 D. uyt mijne oogen, ende uyt mijn herte. Siet bov. op vers 3. |
| i Deut. 28.37. |
| |
| 8 k Ende aengaende dit Huys 14 [dat] 15 verheven sal geweest zijn, al wie voor het selve voorby gaen sal, sal sich ontsetten, ende 16 fluyten: men sal seggen, l Waerom heeft de HEERE alsoo gedaen aen desen lande, ende aen desen Huyse? |
| k 2.Chron. 7.21. |
| 14 Dit woort is hier in gevoecht uyt 2.Chron. 7.21. |
| 15 T.w. door de verkondiginge van mijne leere, ende mijne wercken. |
| 16 Als over de gene diemen spottelick wil smaden. Siet oock sulcke maniere van spreken, Ierem. 19.8. ende 49.17. ende 50.13. Somtijts wort by dit woort oock gevoecht, het schudden des hoofts, het klappen ende bewegen der handen, welcke alle uyterlicke teeckenen, ende gebeerden zijn van smadelicke bespottinge, siet Thren. 2.15. Zephan. 2.15. |
| l Deut. 29.24. Ierem. 22.8. |
| |
| 9 Ende men sal seggen; Om dat sy den HEERE haren Godt 17 verlaten hebben, die hare vaderen uyt Egyptenlant uytgevoert hadde, ende hebben sich aen andere Goden gehouden, ende sich voor de selve nedergebogen, ende die gedient: daerom heeft de HEERE al dit quaet over hen gebracht. |
| 17 T.w. door eene trouweloose snootheyt, over de welcke sich de Heydenen selve schamen, die hare gewaende Goden niet veranderen en willen. Ier. 2.10, 11. |
| |
| 10 m Ende het geschiedde ten eynde van twintich jaren, in de welcke Salomo die twee huysen gebouwt hadde; 18 het Huys des HEEREN, ende het huys des Conincks; |
| m 2.Chron. 8.1. |
| 18 T.w. het Huys des Heeren in 7 jaren, bov. cap. 6. vers 38. Ende de andere huysen in 13 jaren, bov. cap. 7. vers 1. |
| |
| 11 ([Waertoe] Hiram de Coninck van Tyrus, Salomo van Ceder-boomen, ende van Dennen-boomen, ende van gout, nae allen sijnen lust opgebracht hadde) dat alsdoe de Coninck Salomo aen Hiram 19 twintich steden gaf in het lant van 20 Galilea. |
| 19 De welcke waren gelegen in de Noortpale des lants van Canaan, ontrent de Syriers, ende Zidoniers, ende grensende aen den stam Asers, doch (so eenige meynen) daer onder niet behoorende: om dat anders Salomo die niet en hadde mogen wech geven. Andere houden dat hy hem het gebruyck alleen, ende niet den eygendom der selver gegeven heeft. |
| 20 ’Twelcke westwaert aen het lantschap van Tyrus paelde. want Galilea is een lant, hebbende tegen het Oosten de Iordane, tegen het Suyden het lant van Samaria, tegen het Noorden het geberchte Libanon, tegen het Westen Phenicien, daer in Tyrus gelegen is. Galilea wort bedeelt in opper, ende onder Galilea. Van het opper Galilea toegenaemt het Galilea der heydenen wort hier gesproken, ende Matth. 4.15. |
| |
| 12 Ende Hiram tooch uyt van Tyrus, om de steden te besien, die Salomo hem gegeven hadde; maer sy 21 en waren niet recht in sijne oogen. |
| 21 D. sy en behaechden hem niet. alsoo Iud. 14.3. 1.Chron. 13.4. uyt welcke oorsake Hiram de selve den Coninck Salomo wedergegeven heeft: gelijckmen afnemen kan uyt 2.Chron. 8.2. want aldaer het woort geven voor wedergeven moet verstaen worden. |
| |
| 13 Daerom seyde hy; Wat zijn dat voor steden, mijn broeder, die ghy my gegeven hebt? ende hy naemdese het lant 22 Cabul, tot op desen dach. |
| 22 T.w. om dattet hem mishaechde: want dit woort in Phenicia, daer onder Tyrus behoorde, sulcks beteeckende, gelijck eenige melden. Andere verduytschen dit woort slijckich, zandich, ofte, moraschich. |
| |
| 14 Ende Hiram hadde den Coninck gesonden, hondert, ende 23 twintich talenten gouts. |
| 23 Verstaet dit van gemeyne talenten: ende siet van deser weerde, Exod. 25. op vers 39. |
| |
| 15 Dit is nu de oorsake van den 24 uytschot, die de Coninck Salomo dede opkomen, om het Huys des HEEREN te bouwen, ende sijn huys, ende 25 Millo, ende den muer van Ierusalem: mitsgaders 26 Hazor, ende 27 Megiddo ende 28 Gezer. |
| 24 Siet hier van bov. 5. op vers 13. De sin is, de wijle Salomo sulcken voorraet van gelt, ende ander gereetschap tot den bouw des Tempels hadde, so heeft hy sekeren uytschot van mannen opgenomen, die in dit werck souden besich zijn, om het selve met alle vlijt te voorderen, tot dat het volmaeckt soude worden. |
| 25 Men meent dat dit eenich groot bolwerck is geweest, omtrent het palleys des Conincks, daer het volck eerst inkomende, ontfangen wert; dienende tot een vertreck, ofte wacht-huys voor de Conincklicke wacht. Siet hier van 2.Sam. 5.9. ende 1.Reg. 11.27. |
| 26 Eene stadt gelegen in den stamme Naphtali, aen den Iordaen. Siet Ios. 11.10. ende 19.36. |
| 27 Gelegen in den halven stamme Manasses op de zijde van de Iordane. siet Ios. 12.17. ende 17.11. Iudic. 1.27. |
| 28 Gelegen in den stamme Ephraim. Siet Iosu. 10.33. |
| |
| 16 [Want] Pharao de Coninck van Egypten was opgekomen, ende hadde Gezer ingenomen, ende die met vyer verbrant, ende de Canaaniten, die in de stadt woonden, gedoodt, ende haddese sijner dochter, de huysvrouwe van Salomo, tot een geschenck gegeven. |
| 17 Also bouwde Salomo Gezer, ende het 29 leege Beth-Horon: |
| 29 Gelegen in den stam Benjamins. voecht hier by uyt 2.Chron. c. 8. vers 17. het opper Beth-Horon: gelegen in den stam Ephraim, Ios. 21.22. |
| |
| 18 n Ende 30 Baalath, ende 31 Tamor in de woestijne, in 32 dat lant: |
| n 2.Chron. 8.6, etc. |
| 30 Gelegen in de stamme van Dan, Iosu. 19.44. |
| 31 Ofte, Tadmor. Sommige houden dese plaetse voor eene stadt gelegen in de woestijne Iuda, niet verre van Engedi: andere voor de stadt Palmyra, gelegen in de woestijne van Syrien. |
| 32 D. in ’t lant van Israel. |
| |
| 19 Ende alle de 33 schat-steden, die Salomo hadde, ende 34 de wagen-steden, ende de steden der ruyteren; ende wat de begeerte Salomons begeerde te bouwen, 35 in Ierusalem, ende in den Libanon, ende in het gantsche lant sijner heerschappye. |
| 33 In de welcke allen voorraet, tuych, ende gereetschap ter oorlooge, ofte oock van lijf-tocht wechgeleyt wort: anders genoemt ammonitie, ende proviand-huysen. Vergel. Exod. 1. vers 11. |
| 34 Alwaer de oorloochs-wagenen, diemen doen in den krijch gebruyckte, bewaert wierden. |
| 35 Siet bov. 7. op vers 2. ende 2.Chron. 8.6. |
| |
| 20 Aengaende al het volck dat overgebleven was van de Amoriten, Hethiten, Pheriziten, Hiviten, ende Iebusiten, die niet en waren van de kinderen Israëls: |
| 21 Hare kinderen die na hen in het lant overgebleven waren, die de kinderen Israëls niet en hadden konnen 36 verbannen: die heeft Salomo gebracht 37 op slaefschen uytschot tot op desen dach. |
| 36 Siet Deut. 2. op vers 34. |
| 37 D. hy schattese als lijf-eygene. Sy woonden onder de Israeliten, ende worden genaemt de slaven, ofte, knechten van Salomo, Ezrae 2.55. Nehem. 7.57. om dat Salomo de ordinantie, aengaende dese slaven gemaeckt hadde. Dese hebben haer eerst moeten begeven tot de ware relegie, anders en soude Salomo hen dese weldaet niet hebben mogen doen, Deut. 7.2. Van het woort uytschot, siet oock bov. 5.13. |
| |
| 22 Doch van de kinderen Israëls en o maeckte Salomo geenen slave: maer sy waren krijchslieden, ende sijne knechten, ende sijne Vorsten, ende sijne Hooft-lieden, ende de Overste sijner wagenen, ende sijner ruyteren. |
| o Levit. 25. vers 29. |
| |
| 23 Dese waren de Overste der bestelden die over het werck Salomons waren, 38 vijf hondert ende 39 vijftich: die heerschappye hadden over het volck dat in het werck doende was. |
| 38 2.Chron. 8.10. staet van 250, maer verstaet dat dese in alles zijn geweest 500 gelijck hier staet, maer dat sy by beurte de opsicht nemende, t’elcken waren 250. |
| 39 Die by beurten bedienden het ampt van tien mannen, om de andere tot het werck aen te drijven. Siet 1.Reg. 5.16. ende de aenteeck. |
| |
| 24 Doch p de dochter Pharaos tooch van de 40 stadt Davids op tot haer huys, het welcke 41 hy voor haer gebouwt hadde: doe bouwde hy 42 Millo. |
| p 2.Chron. 6.11. |
| 40 Siet bov. 8. op vers 1. |
| 41 Namelick Salomo. |
| 42 Siet bov. op vers 15. |
| |
| 25 Ende Salomo offerde 43 driemael des jaers brand-offeren, ende danck-offeren, op den altaer dien hy den HEERE gebouwt hadde, ende roockte op dien, de welcke voor 44 het aengesichte des HEEREN was: als hy het huys volmaeckt hadde. |
| 43 T.w. op het Paesschen, Pinxteren, ende Loof-hutten feest. 2.Chron. 8.13. |
| 44 D. in’t Heylige, recht voor het Alderheylichste, daer in de Arke was een teecken van Godts tegenwoordicheyt. |
| |
| 26 De Coninck Salomo maeckte oock schepen te 45 Ezion Geber, dat by 46 Eloth is aen den oever der Schelf-zee, in het lant van Edom. |
| 45 Dit is de 32 legerplaetse der Israeliten geweest Num. 33.35. Sy was een stadt met eene haven liggende aen de Schelf-zee, ofte Roode-zee. |
| 46 Anders Elath genaemt, 2.Reg. 14.22. een stadt gelegen in het lant Edoms aen den oever der Schelf-zee. Siet Deut. 2.7. dese stadt heeft Azaria anders Uzzia genaemt, de Coninck van Iuda, gewonnen, ende aen Iuda wedergebracht, ende de selve herbouwt, 2.Reg. 14.22. maer onder Achaz den Coninck van Iuda, heeftse Rezin de Coninck van Syrien, den Ioden weder afgenomen, 2.Reg. 16.6. |
| |
| 27 Ende Hiram sondt met die schepen sijne knechten, 47 schip-lieden, kenners van de Zee, met de knechten van Salomo. |
| 47 Hebr. mannen der schepen, D. die sich met de schipvaert geneeren. |
| |
| 28 Ende sy quamen tot 48 Ophir, ende haelden van daer des gouts, 49 vier hondert ende twintich talenten: ende brachten’t tot den Coninck Salomo. |
| 48 Men houdt dit voor een Eylant in Oost-Indien: ende wort van Iosephus, Lib. 8. Antiquit. cap. 2. Aurea Chersonesus genaemt, dat wy nu Malacca noemen. Sommige willen dat dit zy Peru geweest in West-Indien. |
| 49 Vergel. dit met 2.Chron. 8.18. met d’aenteeck. |
