Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| Elia voorseyt Achab groote droochte, vers 1, etc. wort van Godt gesonden nae de beke Crith, 2. daer wort hy vande raven gespijst, 5. wort gesonden nae Zarphath, tot eene weduwe, 8. die hem spijst met meel, ende olye, daer aen niet en ontbreeckt, 11. Elia verweckt den sone sijner weerdinne, 17. de welcke Eliam kent voor een Prophete, 24. |
| |
| 1 ENde Elia de Tisbiter van den inwoonderen 1 Gileads, seyde tot Achab: [Soo waerachtich als] de HEERE de Godt Israëls leeft, 2 voorwiens aengesicht ick stae; a 3 indien 4 dese jaren dauw, ofte regen zijn sal, ten zy 5 dan nae mijn woort. |
| 1 Een lant gelegen over de Iordane. siet Genes. 31. op vers 21. Sommige verst. een deel des selven lants, het welcke oostwaert gelegen was, dat de Rubeniten, Gaditen, ende de halve stam Manasses ten tijden Sauls den Hagarenen afgenomen, ende daer na met nieuwe inwoonderen uyt hun eygen volck beset hadden, 1.Chron. 5.20, 21, 22. die van dese nieuwe inwooninge souden den naem van Tesbiten gekregen hebben: want Toschab by den Hebreen een inwoonder beteeckent. |
| 2 D. den welcken ick diene. Siet Deut. 10. op vers 8. |
| a Iaco. 5.17. |
| 3 Dit is eene maniere van sweeren; van de welcke siet, Gen. 14. op vers 23. ende ond. vers 12. |
| 4 Verst. de aenstaende jaren, in getale drie, ende ses maenden, Luce 4.25. ende Iaco. 5.17. |
| 5 D. dan als ick het verkondigen sal, daer toe last ende bevel van den Heere ontfangen hebbende: ofte als ick door mijn gebedt den dauw, ende den regen van den Heere verkrijgen sal. |
| |
| 2 Daerna geschiedde het woort des HEEREN tot hem, seggende: |
| 3 Gaet wech van hier, ende wendt u nae het oosten, ende verbercht u aen de beke 6 Crith, die voor aen de Iordane is. |
| 6 Die uyt het geberchte Ephraims haren oorspronck nemende, in de Iordane valt. |
| |
| 4 Ende het sal geschieden dat ghy uyt de beke drincken sult: ende ick hebbe den 7 raven 8 geboden, datse u daer onderhouden sullen. |
| 7 Dat Godt deser beesten dienst gebruyckt heeft, om den Prophete te spijsen, maeckt sijn wonder-werck te meer wonderlick; overmits dese vogel soo gulsich, ende voor sich selven is, dat hy sijne eygene jongen verlaet, die van honger souden sterven, in diense Godt niet wonderlick en spijsde. Iob 39.3. Psal. 147.9. |
| 8 D. by my voorgenomen door mijne voorsichtige regeringe die alsoo te gebruycken, datse u voetsel sullen toebrengen. Gebieden heet hier voornemen, waer op het uytvoeren, is volgende. Alsoo vers 9. Psal. 78.23. Iesa. 5.6. Amos 9.3, 4. |
| |
| 5 Hy ginck dan henen, ende dede nae het woort des HEEREN; want hy ginck, ende woonde by de beke Crith, die voor aen de Iordane is. |
| 6 Ende de raven brachten hem des morgens broot, ende vleesch; desgelijcks broot, ende vleesch des avonts: ende hy dranck uyt de beke. |
| 7 Ende het geschiedde 9 ten eynde van [vele] dagen, dat de beke uytdroochde: want geen regen in’t lant geweest en was: |
| 9 Hebr. van het eynde der dagen. D. na het eynde van vele dagen. Alsoo Gen. 4.3. Num. 9.22. Siet de aent. aldaer. Dese vele dagen nu schijnen 6 maenden geweest te zijn, ende dat uyt de vergelijckinge van het eerste vers des volgenden 18 capit. sulcx dat Elias ses maenden geweest soude zijn by de beke Crith, ende drie jaren by de weduwe van Zarepta. |
| |
| 8 Doe geschiedde het woort des HEEREN tot 10 hem, seggende: |
| 10 N. tot den Propheet Eliam. |
| |
| 9 Maeckt u op, gaet henen b nae 11 Zarphath die by Zidon is, ende woont aldaer; siet, ick hebbe daer eene Weduw-vrouwe 12 geboden, datse u onderhoude. |
| b Luce 4.25, 26. |
| 11 Anders genaemt Sarepta. Luce 4.26. eene stadt gelegen in den stam Asers, tusschen Tyrus, ende Zidon: van de welcke oock te sien is, Obad. 20. |
| 12 D. voorgenomen te verwecken, ende te gebruycken, om u van spijse te versorgen. Vergel. bov. de aenteeck. op vers 4. |
| |
| 10 Doe maeckte hy sich op, ende ginck nae Zarphath; als hy nu aende poorte der stadt quam; siet, so was daer eene Weduw-vrouwe hout lesende: ende hy riep tot haer, ende seyde; 13 Haelt my doch een weynich waters in dit vat, dat ick drincke. |
| 13 Hebreusch, neemt my, etc. dat is, haelt wat waters, om my daer na dat te geven. Siet Genes. 12. op vers 15. Alsoo in’t volgende vers: neemt my eene bete. etc. dat is, haeltse, ofte brengtse om my te geven. |
| |
| 11 Doe sy nu henen ginck om te halen, so riep hy tot haer, ende seyde; Haelt my doch [oock] eene bete broots in uwe hant. |
| 12 Maer sy seyde: [Soo waerachtich als] de HEERE uwe Godt leeft, indien ick eene 14 koecke hebbe, dan alleen een hant vol meels in de kruycke, ende een weynich olye inde flessche: ende siet, ick hebbe 15 een paer houten gelesen, ende ick gae henen, ende sal het voor my, ende voor mijnen sone bereyden, dat wy het eten, 16 ende sterven. |
| 14 Het woort beteeckent eygentlick een broot, ofte koecke, die onder, ofte op de kolen, ende niet in den oven gebacken is. Siet Genes. 18. op vers 6. De sin is, datse in haer huys geen gebacken broot ten besten en hadde, selfs niet een koecxken op den heeten heert met kolen gebacken. |
| 15 Dat is, weynige houtjens: ende gelijck wy seggen, een ofte twee. |
| 16 Als ofse seyde: wanneer dit sal opgegeten zijn, wy en hebben niet meer ten besten, so dat wy niet anders en hebben te verwachten, dan van honger te sullen moeten sterven. |
| |
| 13 Ende Elia seyde tot haer; En vreest niet, gaet henen, doet nae uwen woorde: maer maeckt my voor eerst eene kleyne koecke daer van, ende brengtse my hier uyt; doch u, ende uwen sone sult ghy daer na [wat] maken. |
| 14 Want soo seyt de HEERE de Godt Israëls: 17 Het meel vande kruycke en sal niet verteert worden, ende de olye der flessche en sal niet ontbreken, tot op den dach dat de HEERE regen op den aerdbodem geven sal. |
| 17 Hebr. de kruycke des meels, etc. ende de flessche der olye, etc. de sin is, dat dit soude sekerlick geschieden, so de vrouwe Godes belofte geloofde, ende dede dat haer hier bevolen wert. |
| |
| 15 Ende sy ginck henen, 18 ende dede nae het woort van Elia: so at sy, ende hy, ende haer 19 huys [vele] 20 dagen. |
| 18 De gehoorsaemheyt deses wercks quam uyt de vaste toestemminge hares geloofs, waer door sy de voorseyde beloftenisse aen nam. |
| 19 D. huysgesin. Siet Genes. 7. op vers 1. |
| 20 Eenige meynen den tijt van drie jaren. Vergel. de aenteeck. bov. op vers 7. ende ond. 18. op vers 1. |
| |
| 16 Het meel vande kruycke en wiert niet verteert, ende de olye van de flessche en ontbrack niet, nae het woort des HEEREN, dat hy gesproken hadde door den 21 dienst van Elia. |
| 21 Hebr. hant |
| |
| 17 Ende het geschiedde na dese dingen, dat de sone deser vrouwe, der weerdinne van den huyse, kranck wert, ende sijne krancheyt wiert seer sterck, 22 tot dat geen adem in hem overgebleven en was. |
| 22 D. dat hy sijnen geest gegeven hadde, ende waerlick gestorven was: want het Hebr. woort Nesama dickwijls genomen wort voor de ziele, ofte geest des menschen, die van den lichame onderscheyden is, ende door de doot daer uyt scheydt, als Genes. 2.7. Iob 27.3, etc. |
| |
| 18 Ende sy seyde tot Elia; 23 Wat hebbe ick met u te doen, 24 ghy man Godts? 25 zijt ghy by my ingekomen om mijne ongerechticheyt 26 in gedachtenisse te brengen, ende om mijnen sone te dooden? |
| 23 Hebr. wat is my, ende u? Siet van dese maniere van spreken, 2.Sam. 16. op vers 10. Sy wil seggen, ick hebbe u geerne geherbergt, verwachtende door middel van u des Heeren segeninge; maer nu door het overlijden mijns soons, worde ick gewaer Godes straffe, die over my komt, om dat ghy misschien eenige gebreken in my gesien hebbende, Godt tegen my gebeden hebt: Soudet soo zijn, tot mijnen ongelucke soude ick u geherbergt hebben. |
| 24 Siet bov. 13. op vers 1. |
| 25 And. ghy zijt by my ingekomen, etc. maer vragenscherwijse worden dese woorden meest overgeset. |
| 26 T.w. by den Heere, ende hem also tot toorn tegen my te verwecken? |
| |
| 19 Ende hy seyde tot haer; Geeft my uwen sone: ende hy nam hem van haren schoot, ende droech hem boven in de oppersale, daer hy selve woonde, ende hy leyde hem neder op sijn bedde. |
| 20 Ende hy riep den HEERE aen, ende seyde: HEERE mijn Godt, 27 hebt ghy dan 28 oock dese Weduwe, by de welcke ick herberge, soo qualick gedaen, dat ghy haren sone gedoodt hebt? |
| 27 Hy spreeckt aldus, niet om Godt te berispen, dat hy dese vrouwe te huys socht, maer om te klagen, dat hy hier uyt vreesde de lasteringe van Godes naem, ende de verachtinge van sijnen dienst, overmits hy desen huyse den zegen Godes toe-geseyt hadde. |
| 28 T.w. soo wel als vele andere, die door honger, ende dorst vergaen. |
| |
| 21 Ende hy 29 mat sich driemael uyt over dat kint, ende riep den HEERE aen, ende seyde: HEERE mijn Godt, laet doch de ziele deses kints in 30 hem 31 wederkomen. |
| 29 D. hy streckte sich uyt. siet gelijcke exempelen 2.Reg. 4.34. Actor. 20.10. |
| 30 Hebr. in sijn midden, ofte, innerste, binnenste: alsoo in’t volgende vers And. in sijn lijf. |
| 31 Een schoon bewijs, toonende dat de ziele des menschen is een onderscheyden wesen van den lichame, door de doot daer uyt scheydende, ende door de opstandinge daer in wederkeerende. Siet Genes. 35. op vers 18. |
| |
| 22 Ende de HEERE verhoorde de stemme van Elia: ende de ziele des kints quam weder 32 in hem, dattet weder levendich wert. |
| 32 Hebr. in sijn binnenste. |
| |
| 23 Ende Elia nam het kint, ende bracht het af van de opper-sale in het huys, ende gaf het sijne moeder: ende Elia seyde; Siet uw’ sone leeft. |
| 24 Doe seyde die vrouwe tot Elia; Nu weet ick dit dat ghy een man Godts zijt; ende dat het woort des HEEREN in uwen mont waerheyt is. |
