Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| De Israeliten versoecken van Rehabeam verlichtinge vande opgeleyde lasten, vers 1, etc. daerover beraedt hy hem eerst met de oude, 5. daer na met de jonge, welcker raet hy volgt, 8. uyt welcke oorsake tien Stammen van hem afvallen, 16. Hy soecktse weder aen hem te brengen, maer te vergeefs, 18. Ia Godt verbiedt hem sulcx, 22. Ierobeam Coninck van Israel, versekert sijn rijcke door bouwinge eeniger sterckten, 25. ende door instellinge van eenen nieuwen godes-dienst, 26. |
| |
| 1 ENde Rehabeam a tooch nae 1 Sichem: want het gantsche Israël was tot Sichem gekomen, om hem Coninck te maken. |
| a 2.Chron. 10.1. |
| 1 De naem eener stadt gelegen in Ephraim, van de welcke siet breeder Gen. 12. op vers 6. In dese stadt, als in ’t midden des lants, was de vergaderinge gelegt, in de welcke men van de huldinge des nieuwen Conincks, ende van de saken des rijcks handelen soude. |
| |
| 2 Het geschiedde nu als Ierobeam de soon Nebats, [dit] hoorde, b daer hy noch in Egypten was, 2 (want hy was van het aengesichte des Conincks Salomons gevloden: ende Ierobeam 3 woonde in Egypten.) |
| b 1.Reg. 11.40. |
| 2 Siet bov. cap. 11. vers 40. |
| 3 T.w. wachtende bequame gelegentheyt, om tot het Coninckrijcke, hem van Godt door den Prophete Ahia toegeseyt, bov. 11.31. te geraken. |
| |
| 3 Dat sy henen sonden, ende lieten hem roepen; ende Ierobeam ende de gantsche Gemeynte Israëls quamen; ende spraken tot Rehabeam, seggende; |
| 4 c Uwe vader heeft ons 4 jock 5 hart gemaeckt: ghy dan nu 6 maeckt uwes 7 vaders harden dienst, ende sijn swaer jock, dat hy 8 ons opgelecht heeft, lichter, ende wy sullen 9 u dienen. |
| c 2.Chron. 10.4. |
| 4 D. de dienstbaerheyt, ende den last der schattinge, die hen Salomo opgelecht hadde. Siet bov. 4.7. ende 5.13. alsoo is het woort Iock gebruyckt in ’t volgende. item gen. 27.40. ende Levit. 26.13. |
| 5 Hoe wel Salomo de goederen sijns volcx belast hadde met schattingen, tot onderhoudinge van sijnen staet, ende hof-gesin, bov. 4.7, 22. nochtans en hadden sy geene oorsake, om dus te klagen, dewijle sy onder sijne regeringe duerende 40 jaren lanck 2.Chron. 9.30. neffens de ware religie groote vrede, ende rijckdom genoten hadden, bov. 4.24, 25, ende 10.7. |
| 6 Ofte, mindert van den harden dienst uwes vaders, etc. |
| 7 D. die u vader ons opgeleyt heeft, alsoo, de last des Conincks, Hos. 8.10. dat is, die de Coninck oplecht. |
| 8 hebr. op ons gegeven heeft. alsoo, vers 9. |
| 9 D. uwe ondersaten zijn, ende u voor onsen Coninck aennemen, erkennen, ende u gehoorsamen. Dit heet ond. vers 7. knechten zijn. |
| |
| 5 Ende hy seyde tot hen: Gaet henen tot aen den derden dach, komt dan weder tot my: ende het volck ginck henen. |
| 6 Ende de Coninck Rehabeam hieldt raet met de 10 Outste, die 11 gestaen hadden voor het aengesichte sijnes vaders Salomo, als hy leefde, seggende: Hoe radet ghy-lieden datmen desen volcke antwoorden sal? |
| 10 D. met de Raeds-heeren des rijcks. Siet Genes. 50. op vers 7. |
| 11 D. die hem met raet gedient hadden, vergel. onder vers 8. ende siet Deut. 1. op vers 38. ende bov. 1. op vers 2. |
| |
| 7 Ende sy spraken tot hem, seggende, Indien ghy heden deses volcks 12 knecht wesen sult, ende hen dienen, ende hen antwoorden, ende tot hen 13 goede woorden spreken sult: so sullen sy t’allen dagen uwe 14 knechten zijn. |
| 12 D. haer in volgen sult, hen toestaende ’t gene sy met beleeftheyt aen u versoecken. Vergel. hier mede 2.Chron. 10.7. |
| 13 D. aengename, vriendelicke, ende troostelicke redenen, siet bov. 1. op vers 42. |
| 14 siet bov. op. vers 4. |
| |
| 8 Maer hy verliet den raet der Outsten, dien sy hem geraden hadden: ende hy hielt raet met de 15 jongelingen, die met hem 16 opgewassen waren, 17 die voor sijn aengesicht stonden. |
| 15 Siet van’t Hebr. woort Genes. 44. op vers 20. |
| 16 Ofte, opgevoedt waren. |
| 17 D. die in sijnen dienst waren, als boven vers 6. |
| |
| 9 Ende hy seyde tot hen: Wat radet ghy lieden, dat wy desen volcke antwoorden sullen; die tot my gesproken hebben, seggende, Maeckt het jock, dat uw’ vader ons opgelegt heeft, lichter. |
| 10 Ende de jongelingen, die met hem opgewassen waren, spraken tot hem, seggende; Alsoo sult ghy seggen tot dat volck, die tot u gesproken hebben, seggende; Uwe vader heeft ons jock swaer gemaeckt, maer maeckt ghy ’t over ons lichter: alsoo sult ghy tot hen spreken; 18 Mijn kleynste [vinger] sal dicker zijn dan mijns vaders lendenen. |
| 18 Ofte, mijn cleynste [lidt] etc. Een gemeyn spreeckwoort, waer door te kennen gegeven wort, dat hy meerder gewelt soude gebruycken om sijn volck te verdrucken, als sijn vader gedaen hadde. |
| |
| 11 Indien nu mijn vader een swaer jock op u heeft doen laden; so sal ick boven u jock noch daer toe doen: mijn vader heeft u met geesselen gekastijdt, maer ick sal u met 19 Scorpioenen kastijden. |
| 19 Met geesselen de welcke scherpe haken aen hebben, om te steken, ende te doorwonden, gelijck de Scorpioenen doen. andere verstaen geesselen van Egelentier, ofte andere doornen gemaect: waer by de dienstbaerheyt vergeleken wort, daer mede de Coninck geraden wort sijn volck te dreygen. |
| |
| 12 So quam Ierobeam, ende het gantsche volck tot Rehabeam op den derden dach, gelijck als de Coninck gesproken hadde, seggende; Comet weder tot my op den derden dach. |
| 13 Ende de Coninck antwoordde den volcke hardelick: want hy verliet 20 den raet der Outsten, diense hem geraden hadden. |
| 20 Siet bov. vers 7. |
| |
| 14 Ende hy sprack tot hen nae den 21 raet der jongelingen, seggende; Mijn Vader heeft u jock swaer gemaeckt, maer ick sal boven u jock noch daer toe doen: mijn vader heeft u met geesselen gekastijt, maer ick sal u met Scorpioenen kastijden. |
| 21 Siet bov. vers 10. ende 11. |
| |
| 15 Also en hoorde de Coninck nae het volck niet: want dese 22 omwendinge was van den HEERE, op dat hy sijn woort bevestichde, het welcke de HEERE door den 23 dienst van Ahia dë Siloniter d gesproken hadde tot Ierobeam, den sone Nebats. |
| 22 Ofte, omganck, om-keeringe: Item, oorsake. De sin is hier, dat dese geschiedenisse, ofte handel, waer door de staet des lants dus ommekeerde, ende omgewendt wert, geschiede nae het beleydt der voorsichticheyt Godts, op dat hy sijne straffe, die hy Salomo om sijn afwijckinge gedreygt hadde, uytvoeren soude, sonder nochtans dat Godt van der menschen doen eenige besmettinge heeft gekregen. Vergel. ond. vers 24. item Gen. 45.5, 7, 8. ende 50.20. Exo. 9.16. 2.Sam. 12.12. 2.Chron. 25.20. |
| 23 Hebr. hant. Siet Levit.8. op vers 36. |
| d 1.Reg. 11. vers 11, 31. |
| |
| 16 Doe gantsch Israël sach, dat de Coninck nae hen niet en hoorde, so gaf het volck den Coninck weder antwoorde, seggende, 24 e Wat deel hebben wy aen David? ja geene erve en [hebben wy] aen den sone van Isai; nae 25 uwe tenten ô Israël; 26 voorsiet nu u huys, ô 27 David: so ginck Israel nae sijne tenten. |
| 24 Vergel. 2.Sam. 20.1. De sin is: datse met het Coninckrijcke Davids niet en wilden te doen hebben, om datse na haer gevoelen, geen voordeel te verwachten en hadden. Sy spreken vragender wijse, om te stercker te loochenen. siet Gen. 18. op vers 17. |
| e 2.Sam. 20.1 |
| 25 D. een yeder keere weder nae sijn huys, ende nae de sijne. |
| 26 D. dat hy sorge voor hem selven drage, ende niet voor ons, maer ons met vrede late. |
| 27 Sy verstaen de nakomelingen Davids, ende die hem toe-gedaen waren: maer hebben hem genaemt uyt verachtinge, den soon van Isai, |
| |
| 17 Doch aengaende 28 de kinderen Israëls, die in de steden Iuda woonden; over die regeerde Rehabeam oock. |
| 28 Verst. by desen, den stam Simeon die voor een deel onder den stam Iuda vermengt was, de Leviten, ende een deel van den stam Benjamin, die Noortwaert aen den stam Iuda gelegen was. siet bov. c. 11. op vers 32. ende vergl. ond. vers 23. |
| |
| 18 Doe sondt de Coninck Rehabeam f 29 Adoram, die over de schattinge was, ende het gantsche Israël steenichde hem met steenen dat hy sterf: maer de Coninck Rehabeam 30 verkloeckte sich om op eenen wagen te klimmen, dat hy nae Ierusalem vluchtede. |
| f 1.Reg. 4.6. ende 5.14. |
| 29 Dese is, die oock (nae eeniger gevoelen) Adoniram genaemt wert bov. 4.6. ende 5.14. van den welcken daer geseyt wort, dat hy over des Conincx schattinge was, gelijck oock hier van desen: welck ampt, de gene die het bedienen, pleecht by den volcke hatelick te maken; so dattet onvoorsichticheyt was, sulck eenen te senden om de Israeliten tot vrede te brengen. |
| 30 Te weten, sich haestende om het perijckel te ontkomen. |
| |
| 19 g Also 31 vielen de Israëliten van den huyse Davids af, tot op desen dach. |
| g 2.Reg.17.21. |
| 31 And. also waren de Israëliten wederspannich, ofte, rebel, ofte trouweloos tegens het huys Davids. Soo wort het oorspronckelick woort in gelijcken handel gebruyckt. 2.Reg. 1.1. ende 3.7. ende 8.22. |
| |
| 20 Ende het geschiedde, als gantsch Israël hoorde dat Ierobeam weder gekomen was, datse henen sonden, ende hem in de 32 vergaderinge riepen, ende hem over gantsch Israël Coninck maeckten: 33 niemant en volgde het huys Davids dan de stam 34 Iuda alleen. |
| 32 T.w. die de Overste der stammen Israels geleyt hadden, om te raetslagen wat hen in dese verdeelinge der stammen, ende gelegentheyt hares lants te doene stont. Vergel. bov. de aenteeck. op vers 1. |
| 33 Hebr. niemant en was achter het huys Davids. |
| 34 Siet boven op vers 17. |
| |
| 21 Doe h nu Rehabeam te Ierusalem weder gekomen was, vergaderde hy het gantsche huys van Iuda, ende den 35 stam Benjamins, hondert ende tachtentich duysent uytgelesene, 36 geoeffent ter oorloge: om tegen het 37 huys Israëls te strijden, op dat hy het Coninckrijcke weder aen 38 Rehabeam den sone Salomons brachte. |
| h 2.Chron. 11.1. |
| 35 D. een deel der selver stamme, want Bethel, ende andere steden waren met Ierobeam. |
| 36 Hebr. doende krijch, ofte oorloge, D. bequaem om ter oorloge gebruyckt te worden, ofte wel bedreven in ’t stuck van de oorloge, ofte hanterende de oorloge. Alsoo 2.Chron. 11.1. ende 26.13. |
| 37 D. de 10 stammen, die van Rehabeam ende het huys Iuda af-geweken waren, boven vers 16. ende 2.Chronic. 10. vers 16. |
| 38 D. aen hem selven. Siet bov. 2. op vers 19. |
| |
| 22 i Doch het woort Godts geschiedde tot 39 Semaja den man Godts, seggende: |
| i 2.Chron. 11.2. |
| 39 Siet van dese propheet oock 2.Chron. 12.5, 15. ende is te onderscheyden van twee valsche Propheten deses naems: de een was de soon van Delaja, Nehem. 6.10. de ander toegenaemt de Nehelamiter, Ier. 29.31. |
| |
| 23 Segt tot Rehabeam den sone Salomons, den Coninck van Iuda, ende tot het gantsche huys van Iuda, ende Benjamin; ende het overige des 40 volcx, seggende: |
| 40 T.w. Israels, dat in Iuda, ende Benjamin was. 2.Chron. 11.3. |
| |
| 24 Soo seyt de HEERE, Ghy en sult niet optrecken, nochte strijden tegens uwe broederen de kinderen Israëls; een yeder keere weder tot sijn huys, want 41 dese sake is van my geschiet: ende sy hoorden het woort des HEEREN, ende keerden weder, om wech te trecken nae ’t woort des HEEREN. |
| 41 Siet boven op vers 15. |
| |
| 25 Ierobeam nu bouwde 42 Sichem op het geberchte Ephraims, ende woonde daer in, ende tooch van daer uyt, ende bouwde k 43 Penuel. |
| 42 D. hy stercktese, ende maecktese vast. Siet van dese stadt bov. op vers 1. |
| k Genes. 32.30 |
| 43 Eene stadt gelegen over de Iordane in de stamme Gads, Siet Gen.32.30. |
| |
| 26 Ende Ierobeam 44 seyde in sijn herte: Nu sal het Coninckrijcke weder tot het huys Davids keeren. |
| 44 D. dachte, ende oordeelde, alsoo Psal. 14.2. ende 36.2. In sijn herte seggen, is oock wat by sich selven voornemen, ende besluyten, Psal. 74. vers 8. |
| |
| 27 So dit volck opgaen sal om offerhanden te doen in het Huys des HEEREN te Ierusalem, so sal het herte deses volcks tot haren heere, tot Rehabeam den Coninck van Iuda wederkeeren: ja sy sullen my dooden, ende tot Rehabeam den Coninck van Iuda wederkeeren. |
| 28 Daerom hielt de Coninck eenen raet, ende l maeckte twee gouden Calveren: ende hy seyde tot hen, Het is ulieden 45 te veel om op te gaen nae Ierusalem, m Siet 46 uwe Goden, ô Israël, die u uyt Egyptenlant opgebracht hebben. |
| l 2.Reg. 17.16. |
| 45 D. het soude u te moeyelik, ende te kostelick vallen, and. Het zy u genoech, dat ghy tot noch toe nae Ierusalem getrocken zijt, om aldaer uwe offerhanden te brengen. ’T en is voortaen niet noodich, vindende de gelegentheyt daer toe in u eygen lant. Vergel. dese maniere van spreken met Num. 16.2, 3. |
| m Exod. 32.8. |
| 46 Hy wiste wel dat dese gouden kalveren geene Goden en waren, ende dat de Israeliten dat oock wel verstaen souden: maer hy wilde, dat sy den waren Godt door dese beelden souden eeren, ende dienen, tegen het uytgedruckte gebodt des Heeren, Exod. 20.4, 5. Deuter. 4.14, 15, 16, 17, etc. Siet dergelijcke misdaet Exod. 32.4. |
| |
| 29 Ende hy settede het eene te 47 Bethel, ende het andere stelde hy te Dan. |
| 47 D. aen beyde de uyterste palen sijnes Coninckrijcks: want Bethel was in de Zuydt-pale gelegen, ende Dan in de Noordt-pale. |
| |
| 30 Ende dese sake 48 wert tot sonde: want het volck ginck henen 49 voor het eene tot Dan toe. |
| 48 T.w. der afgoderye, die met uytneminge, sonde genoemt wort, om datse regelrecht gecant wort tegen de Maiesteyt Godts. Hierom wort dickwijls van Ierobeam geseyt, dat hy Israel sondigen maeckte. 1.Reg. 16.19, etc. Siet oock 2.Reg. 21. op vers 16. |
| 49 T.w. om dat aen te bidden, ende offerhande te doen. ende ’t schijnt hier uyt, dat het eene Calf eerst te Dan, ende ’t ander daer na te Bethel is op-gerecht geweest. alsoo het blijckt uyt het volgende 32 vers. |
| |
| 31 Hy maeckte oock een 50 huys der hoochten: n ende maeckte Priesteren van den 51 geringsten des volcks, die niet en waren uyt den 52 sonen Levi. |
| 50 D. eenen Tempel op eene verhevene plaetse; alwaer Altaren opgericht waren, om afgoderye daer op te bedrijven. |
| n 2.Chron. 11.15. Num. 3.10. 1.Reg. 13.33. 2.Reg. 17.32. |
| 51 Hebr. uyt de eynden, ofte uyterste deelen des volckx. Dat is, van de slechtste, ende verachtste des volcx, ende niet van de aensienelicke. ofte verstaet dit van beyden soorten des volcx: T.w. de hooge, ende de leege. Vergel. dese maniere van spreken met Genes. 47.2. ende siet de aenteeck. daer op. |
| 52 Uyt de welcke, ende namentlick uyt het geslachte Aarons, de Priesteren nae Godes instellinge verkoren moesten worden. |
| |
| 32 Ende Ierobeam maeckte 53 een Feest in de achtste maent, op den vijftienden dach der maent, gelijck het Feest, dat in Iuda was, ende 54 offerde op den altaer; van gelijcken dede hy te Bethel, offerende den Calveren, die hy gemaeckt hadde: hy stelde oock te Bethel Priesteren der hoochten, die hy gemaeckt hadde. |
| 53 N. een Loof-hutten-feest, om het gene dat in Iuda soo genaemt wert, nae te botsen: doch heeft dit Feest verordent in de achste maent, dat is, in October: daer nochtans het Loof-hutten-feest nae Godts ordinantie gehouden moeste worden op de sevende maent, dat is, in September, gelijck het in Iuda gehouden wiert, Lev. 23.24. |
| 54 N. hy selve. Verg. c. 13. versen 1, ende 4. Het welcke hem ongeoorloft was, dewijle dit het ampt was den Priesteren, alleene van Godt opgeleyt. Exo. 30.7, etc. ende 2.Chron. 26.18. |
| |
| 33 Ende hy offerde op den altaer dien hy te Bethel gemaeckt hadde, op den vijftienden dach der achster maent, der maent, de welcke hy 55 uyt sijn herte verdacht hadde: So maeckte hy den kinderen Israëls een Feest, ende 56 offerde op dien altaer 57 roockende. |
| 55 D. nae sijn eygen goetduncken, hem aennemende de autoriteyt, om sulcken Godes-dienst in te stellen, gelijck ’t hem beliefde, tegen ’t uytgedruckte bevel des Heeren. Num. 15.39. |
| 56 N. Ieroboam, vergel. het eerste des volgenden cap. And. Ende klam op dien altaer om te roocken. |
| 57 D. het gene hy offerde, was reuck-werck: ofte, hy offerde, ende roockte t’samen. |
