Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| David vraegt Godt nae d’oorsake van den drie-jarigen honger, ende verstaende dattet was, om dat Saul de Gibeoniten vervolgt ende gedoodt hadde, levert hy den Gibeoniten, (doch verschoonende den sone Ionathans) volgens hare begeerte, seven persoonen van Sauls geslachte, die sy ophangen, vers 1, etc. Rizpa bewaert de doode lichamen, 10. David laet Sauls ende Ionathans beenderen, mitsgaders de beenderen der opgehangenen, begraven in Sauls graf, 12. Verhael van vier krijgen Davids tegen de Philistijnen, waer in vier Philistijnsche Reusen van Davids helden verslagen zijn, 15. |
| |
| 1 ENde daer was in Davids dagen een honger, drie jaren, jaer achter jaer; ende David 1 sochte het aengesichte des HEEREN: ende de HEERE seyde; ’Tis om Sauls ende om des bloethuyses wille, om dat hy de Gibeoniten 2 gedoodt heeft. |
| 1 Om van Godt door Urim ende Thummim de oorsake deses dieren tijts te weten, ende alsdan behoorlicke middelen te gebruycken tot stillinge van Godts toorn. Siet Num. 27.21. |
| 2 Tegen de belofte, die hen met eede gedaen was, als volgt. siet Ios. 9.15, 18, etc. om dese misdaet wort het gantsche lant gestraft, dewijle het volck Sauls verkeerden yver gepresen, ofte immers (alst dan dickwijls gebeurt) niet hadde belett, nochte daer over eenig contentement aen de Gibeoniten tot deser tijt toe gedaen was. Van dese daet Sauls heeft de H. Schrift te vooren niet vermeldt. |
| |
| 2 Doe riep de Coninck de Gibeoniten, ende seyde tot hen: (de Gibeoniten nu, die waren niet van de kinderen Israëls, maer van het 3 overblijfsel der Amoriten, ende de kinderen Israëls hadden hen a gesworen, maer Saul sochtese te slaen in sijnen 4 yver voor de kinderen Israëls ende Iuda.) |
| 3 D. over-gebleven van de voorige heydensche inwoonderen des lants Canaan, die Godt bevolen hadde te verdelgen, ende in’t gemeen oock Amoriten genoemt worden. Anders waren sy Hivijten. Ios. 9.7. ende 11.19. |
| a Iosu. 9.19. |
| 4 Verst. eenen ongeregelden ende geveynsden yver, waer door hy meynde te verbeteren, dat by Iosua ende andere vroome Regenten, nae sijnen sin, versuymt, ofte qualick gedaen was. Maer het streedt tegen den eedt, die by Godts naem, door sijn bysondere voorsienicheyt, gedaen was. Daerom oock Godt hier over nu vertoornt was, als uyt dese lant-plage ende Godts antwoort blijckt. |
| |
| 3 David dan seyde tot de Gibeoniten; Wat sal ick ulieden doen? ende waer mede sal ick versoenen, dat 5 ghy het 6 erfdeel des HEEREN segenet? |
| 5 Hebr. dat sy, te weten, uwe lants-lieden. |
| 6 D. dat ghy niet meer tot Godt klaget, maer den volcke Godts (als cap. 20.19) dese straffe helpet afbidden, ende alles goets weder toebidden. |
| |
| 4 Doe seyden de Gibeoniten tot hem; het is ons niet [te doen om] silver ende gout met Saul, ende met sijnen huyse, oock en ist ons niet, om yemant te dooden in 7 Israël: Ende 8 hy seyde, wat segget ghy dan, dat ick u doen sal? |
| 7 Uytgesondert Sauls huys, als volgt. |
| 8 De Coninck. |
| |
| 5 Ende sy seyden tot den Coninck; 9 De man die ons te niete gemaeckt, ende tegen ons 10 gedacht heeft dat wy souden verdelgt worden, sonder te konnen bestaen in eenige lantpale van Israël: |
| 9 T.w. Saul: soo onweerdelick spreken sy van hem. |
| 10 Voor-gehadt, voorgenomen, gepractiseert heeft. |
| |
| 6 Laet ons seven mannen van sijne 11 sonen gegeven worden, dat wijse 12 den HEERE ophangen te Gibea Sauls, 13 O ghy verkorene des HEEREN: ende de Coninck seyde, Ick salse geven. |
| 11 D. van sijne nakomelingen, kinderen, ofte kints-kinderen, etc. gehoorende tot het bloet-huys Sauls, vermelt vers 1. |
| 12 Tot sijner eere, by wiens naem den eedt gedaen is van ons te verschoonen: ofte, om hem te bevredigen. |
| 13 Gelijck sy verachtelick in’t voorgaende vers gesproken hebben van Saul, soo spreken sy hier ter contrarie, David seer eerbiedichlick aen: And. des verkorenen des Heeren, verstaende sulcx van Saul. Dien sy alsoo souden noemen om sijne misdaet aen haer begaen tegen den eedt Godts, te vergrooten. |
| |
| 7 Doch de Coninck verschoonde Mephiboseth, den sone Ionathans, des soons Sauls, b om den eedt 14 des HEEREN, die tusschen hen was, tusschen David, ende tusschen Ionathan, Sauls sone. |
| b 1.Sam. 18.3. ende 20.15, 42. ende 23.18. |
| 14 Siet 1.Sam. 20.15, 16, 17. |
| |
| 8 Maer de Coninck nam de twee sonen van 15 Rizpa, dochter van Aja, die sy Saul gebaert hadde, Armoni ende Mephiboseth: daer toe de vijf sonen van Michals 16 [suster], Sauls dochter, die sy Adriël, den sone van Barzillai, den 17 Meholathiter, gebaert hadde: |
| 15 Sauls bywijf: bov. cap. 3.7. ende ond. vers 11. |
| 16 N. Merab. die desen Adriel tot eenen man gehadt heeft. 1.Sam. 18.19. alsoo wort het woort broeder, van sommige ingevoegt, ond. vers 19. ende Sone Ierem. 32.12. sommige verstaen hier door Michals sonen, de sonen van hare suster Merab, die Michal soude hebben opgevoedt, ende derhalven genoemt geweest hare moeder. Vergel. Ruth 4.17. |
| 17 Hebr. Mecholathiter. uyt Manasse aen de westzijde der Iordane, daer Abel-Mehola lach. Siet Iud. 7. op vers 22. tot onderscheyt van Barzillai, den Gileaditer, Davids vrient. bov. cap. 19.31, etc. |
| |
| 9 Ende hy gafse in de hant der Gibeoniten, diese ophingen op den 18 berch voor ’t aengesichte des HEEREN, ende die seven 19 vielen te gelijcke: Ende sy werden gedoodt in de dagen des oogsts, in de eerste [dagen], in ’t begin des gersten-oogsts. |
| 18 Te Gibea Sauls, als bov. vers 6. niet verre van Silo, Gibeon, ende Nobe, in welcke plaetsen de Tente der t’samenkomste geweest is. siet bov. c. 6. op vers 17. |
| 19 D. quamen om. |
| |
| 10 Doe nam Rizpa, de dochter van Aja, eenen 20 sack, ende 21 spande dien voor haer uyt op eenen rotzsteen, van ’t begin des oogstes, tot datter water op 22 hen druppede van den hemel: ende sy liet het gevogelte des hemels 23 op hen niet rusten des daegs, noch het gedierte van ’t velt des nachts. |
| 20 D. een grof kleet, als eene tente, om daer onder nachts ende daechs, uyt moederlicke affectie, by de doode lichamen harer kinderen te blijven, diemen anders ordinaerlick nae de Wet Deut. 21.23. op den selven dach hadde moeten afnemen ende begraven: Maer ’t schijnt dat dese hebben moeten hangen, tot dat Godt door den regen betoonde den lande versoent te zijn, dewijle Godt de dierte door droochte veroorsaeckt hadde. |
| 21 And. spreydde. |
| 22 De doode lichamen. |
| 23 Om de doode lichamen ongeschendt te houden ter begraeffenisse. |
| |
| 11 Ende het wert David aengeseyt, wat Rizpa, de dochter van Aja, Sauls bywijf, gedaen hadde. |
| 12 So ginck David henen, ende nam de beenderen Sauls, ende de beenderen Ionathans, sijns soons, van de burgeren van Iabes in Gilead, c die de selve 24 gestolen hadden van de strate Beth-San, alwaerse de Philistijnen hadden opgehangen, ten dage, als de Philistijnen Saul sloegen op 25 Gilboa. |
| c 1.Sam. 31.10, etc. |
| 24 Siet de Historie 1.Sam. 31.10, 11, 12, 13. |
| 25 ’t Geberchte van Gilboa. |
| |
| 13 Ende hy bracht van daer op, de 26 beenderen Sauls, ende de beenderen Ionathans, sijns soons: Oock versamelden sy de beenderen der gehangenen. |
| 26 Na dat de lichamen gebrandt waren, als afgenomen wort uyt 1.Sam. 31.12. siet aldaer. |
| |
| 14 Ende sy begroeven de beenderen Sauls ende sijns soons Ionathans in den lande Benjamins te 27 Zela, in ’t graf sijns vaders 28 Kis, ende deden alles, dat de Coninck geboden hadde: Also wert Godt na desen 29 den lande verbeden. |
| 27 Siet Ios. 18.28. |
| 28 Siet 1.Sam. 9.1, 2. |
| 29 D. den inwoonderen des lants, den Israeliten, so dat hy de plage des hongers wech nam, ende weder regen gaf met vruchtbaerheyt. Vergel. ond. c. 24.25. |
| |
| 15 Voorts 30 hadden de Philistijnen noch eenen krijch tegen Israël: Ende David tooch af, ende sijne knechten met hem, ende streden tegen de Philistijnen, dat David moede wert. |
| 30 And. hadden gehadt: verstaende, dat dese krijgen tegen de Philistijnen hier wel tot een besluyt van Davids victorien worden verhaelt, maer al te vooren souden geschiet zijn. |
| |
| 16 Ende Isbi Benob, die van des 31 Rapha kinderen was, ende het gewichte sijner 32 spiesse, drie hondert 33 gewichte copers, ende hy was aengegordt met een 34 nieuw [sweert]: Dese 35 dachte David te slaen. |
| 31 And. des Reusen, die te Gath woonde, ond. vers 22. Alsoo in’t volgende. |
| 32 Ofte, van ’t yser, scherp, ofte, de spitse sijner spiesse. |
| 33 Siet 1.Sam. 17. op vers 5. |
| 34 Ofte, op nieuws, D. gewapent op eene nieuwe wijse, te vooren in den krijch niet gebruycklick. |
| 35 Hebr. seyde, T.w. by sich selven, D. dachte: als elders. |
| |
| 17 Maer Abisai, de soon van Zeruja, holp hem, ende sloech den Philistijn, ende doodde hem; Doe swoeren hem de 36 mannen Davids, seggende; Ghy sult niet meer met ons uyttrecken ten strijde, op dat ghy de 37 Lampe Israëls niet uyt en blusschet. |
| 36 De Officieren ende krijchs-lieden Davids swoeren David. |
| 37 Ofte, keersse, lanteerne, D. op dat ghy, die Israel met raet ende daet voor-lichtet, niet om en komet. Siet wijders van dese schoone gelijckenisse, 1.Reg. 11. op vers 36. |
| |
| 18 Ende het geschiedde daer na, datter wederom een krijch was d te 38 Gob, tegen de Philistijnen: Doe sloech Sibbechai, de 39 Husathiter, 40 Saph, die van des Rapha kinderen was. |
| d 1.Chron. 20.4. |
| 38 Gelegen by Gezer, alwaer dit geschiet is. 1.Chron. 20.4. in Ephraim, by Benjamins grenzen, nae der Philistijnen lant toe. |
| 39 Hebr. Chuschatiter. |
| 40 Oock genoemt Sippai. 1.Chron. 20.4. |
| |
| 19 Voorts wasser noch een krijch te Gob, tegen de Philistijnen: ende 41 Elhanan, de sone van 42 Iaäre Oregim, sloech Beth-halachmi, [dewelcke was] 43 met 44 Goliath den Gethiter, wiens spiessen hout was, als een wevers boom. |
| 41 Hebr. Elchanan. |
| 42 Iaïr genoemt, 1.Chron. 20.5. |
| 43 And. [broeder] Goliaths. het welck sommige hier in voegen uyt 1.Chro. 20.5. alwaer hy genoemt wort Lachmi. welcke plaetse de leser met dese can vergelijcken. |
| 44 Dien David verslagen hadde. 1.Sam. cap. 17. |
| |
| 20 Doch wasser oock een krijch te 45 Gath: ende daer was een 46 seer lanck man, 47 die ses vingeren hadde aen sijne handen, ende ses teenen aen sijne voeten, vier ende twintich in getale, ende dese was oock den Rapha geboren. |
| 45 Een vermaerde stadt der Philistijnen, gelegen aen de middellantsche zee. |
| 46 Hebr. een man van mate. D. boven maten groot. vergelijckt Num.13.33. |
| 47 Hebr. de vingeren sijner handen, ende de vingeren sijner voeten [waren] ses ende ses, vier ende twintich [in] getal. |
| |
| 21 Ende hy 48 hoonde Israël, maer Ionathan, de sone van 49 Simea, Davids broeder, sloech hem. |
| 48 Vergel. 1.Sam. 17.10. |
| 49 Hebr. Schima; oock genoemt Schamma. 1.Sam. 16.9. |
| |
| 22 Dese vier waren aen Rapha geboren te Gath: ende sy 50 vielen door de hant Davids, ende door de hant sijner 51 knechten. |
| 50 Gelijck Goliath oock te vooren van David was omgebracht, 1.Sam. 17. die hier oock is geweest haer hooft ende voorganger, daerom hem mede toe-geschreven wort ’t gene sijne knechten gedaen hebben. And. ende, D. te weten. |
| 51 D. sijner officieren ende helden. |
