Op deze pagina kunt u de Statenvertaling raadplegen in de editie van 1637 en/of 1657. De edities 1637, 1657 en de GBS-editie kunnen naar keuze parallel worden weergegeven. (Bij parallelweergave worden bij een vers eerst de kanttekeningen met verwijsteksten getoond, daarna de verklarende kanttekeningen.)
| Uytbreydinge des menschelicken geslachts door de drie sonen van Noach, welcker nakomelingen met hare woonplaetsen verhaelt worden. Van Iapheth, vers 2. Van Cham, 6. Onder dese zijn Nimrod, ende Assur, 8, 11. van Sem, 21. |
| |
| 1 DIt 1 nu zijn de 2 geboorten van a Noachs sonen, Sem, Cham, ende Iapheth: ende hen werden sonen geboren na den Vloet. |
| 1 Het eynde deses verhaels is, voornemelick om aen te wysen, uyt wat vaderen de Messias nae den vleesche gesproten, ende onder wat volck middeler tijt de gemeynte Godes geweest is: Daer na om bekent te maken de oorsprongen der volckeren, ende der bedeelingen der landen, die sy bewoont hebben: ’t welck alles ooc seer dienstich is tot verklaringe van vele schriftuer-plaetsen; als in het vervolg sal blijcken. |
| 2 Ofte geslachten. |
| a 1.Chron. 1.4. |
| |
| 2 De 3 b sonen Iaphets zijn, 4 Gomer, ende 5 Magog, ende 6 Madai, ende 7 Iavan, ende 8 Tubal, ende 9 Mesech, ende 10 Tiras. |
| 3 Dese hebben hen vande plaetsen harer wooningen meest Noord ende Westwaert uytgespreydt: want eerst nedergeslagen zijnde in kleyn Asien, hebben allenckskens de Noordsche landen ende Europam meest vervult. |
| b 1.Chron. 1.5. |
| 4 Deses nakomelingen hebben het noordquartier van kleyn Asien bewoont; gelijck sy oock daerom by de Noordsche volckeren worden gestelt, Eze. 38:6. ende also sy oock Westwaert hen uytgebreydt hebben, so houtmen datse de voortteelders mede zijn der volckeren in welcker landen de Gallogriecken naderhant gewoont hebben. |
| 5 Den oorspronck der Scythen. siet van dese Ezec. 38.2. ende 39.6. |
| 6 Van welcken zijn de Meden. siet 2.Reg. 17.6. Ies. 13.17. Ier. 25.25. Dan. capp. 5. 6. 8. |
| 7 De vader der Griecken. siet van dese Ies. 66.19. Dan. 8.21. Ioel 3.6. Ezec. 27.13, 19. |
| 8 Men houdt van desen de Iberen, ende uyt dese de Spaignaerden, voortgekomen te zijn. Siet Ezech. 27.13. ende 38.2, 3. ende 32.26. |
| 9 Hebr. Meschech, welcke van dese afcomstich zijn, is onseker. Sommige meenen die van Cappadocien; andere, die van Mysien; eenige de Moschen; ofte Moscoviten. siet Ezec. 38.2, 3. |
| 10 Van desen is inde H. Schrift niet meer vermelt: Doch het meerder gevoelen is, dat de Thracen naburen der Macedoniers, van hem zijn voortgecomen. |
| |
| 3 Ende de sonen Gomers zijn: 11 Askenaz, ende 12 Riphath, ende 13 Togarma. |
| 11 De Vader der inwoonderen van Pontus ende Bithynia, Lantschappen gelegen in kleyn Asien. Sommige houden dat van desen de Duytschen afkomstich zijn. Siet Ier. 51.27. |
| 12 And. Diphath. 1.Chron. 1.6. hy was de voortteelder der Paphlagoniers, een volck van kleyn Asien, te vooren genaemt Riphatteen, ofte Ripheen. |
| 13 Dese wort meest gehouden voor den oorspronck des volcx in kleyn Armenien: ofte (nae ’t gevoelen van andere) der Hoochduytschen. siet Ezech. 27.14. ende 38.6. |
| |
| 4 Ende de sonen Iavans zijn, 14 Elisa, ende 15 Tarsis; 16 Chittim ende 17 Dodanim. |
| 14 Van welcken zijn de Eolen, een volck in Grieckenlant. Verg. Ezech. 27.7. |
| 15 Van desen wort genoemt de hooftstadt van Cilicien, Pauli Vader-lant. Act. 22.3. sulcks dat dese Tarsis geweest is de oorspronck der Ciliciers. Siet Ezech. 27.12. Ion. 1.3. |
| 16 De vader der inwoonderen van Macedonien, ofte, van Italien, ofte van Cyprus, ofte van een deel des lants Cilicien; also het gevoelen hier van niet eenderley en is. Siet Num. 24.24. Ies. 23.1. Ier. 2.10. |
| 17 And. Rodanim, 1.Chron. 1.7. Men meynt dat van desen afcomstich zijn de Rhodiers, ende de Dorensen. |
| |
| 5 Van dese zijn verdeylt de 18 Eylanden der volcken in hare Lantschappen, 19 elck nae sijne sprake: nae hare huysgesinnen, onder hare volcken. |
| 18 Verstaet de landen aen de Zee westwaert van Syrien tusschen de Midlantsche ende Oceaensche Zee gelegen: namelick niet alleen die eygentlick Eylanden genoemt worden, maer ooc de vaste landen, dewelcke alsoo gelegen zijnde, schynen eylanden te zijn. |
| 19 De verdeylinge der spraken en was wel te dier tijt noch niet geschiet (siet ond. cap. 11.) maer Moses spreeckt nae den tijt, indeu welcken hy dit schreef. Siet diergelijck exempel Gen. 12.8. ende 13.3. etc. |
| |
| 6 Ende c 20 Chams sonen zijn; 21 Cus ende 22 Mitsraim, ende 23 Put, ende 24 Canaan. |
| c 1.Chr. 1. vers 8. |
| 20 Deses nakomelingen hebben hen van Babel meest suydwaerts verdeylt in een deel van Asien, ende in Afrijcken: ende voor eenen tijt in Palestina. Siet van dese, 1.Chro. 4.40. Psa. 105.27. |
| 21 Van desen zijn de Arabiers, ende de Mooren. Siet bov. de aent. cap. 2. op ’t vers 13. Item, 2.Reg. 19.9. Iob 28.19. Iere. 13.23. ende 46.9. |
| 22 De Vader der Egyptenaren. De naem is over al inde H. Schrift. Ende ’t is oock de naem van het Lantschap Egypten selve, ende der inwoonderen. |
| 23 Men meynt dat hy een deel van Lybien (al waer de riviere Put is) bewoont heeft. Siet Ierem. 46.9. Ezech. 27.10. ende 38.5. |
| 24 De voortteelder der Canaaniten inde Schrifture genoech bekent. Siet bov. 9.25. ende ond. vers 18. |
| |
| 7 Ende de sonen van Cus zijn; 25 Seba, ende 26 Havila, ende 27 Sabta, ende 28 Raëma, ende 29 Sabtecha: ende de sonen van Raëma zijn, 30 Scheba, ende 31 Dedan. |
| 25 Van desen komen de Sabeen, in woest Arabien. Siet Psal. 72.10. ende Ies. 43.3. |
| 26 De vader der inwoonderen van een lant soo genaemt, bov. cap. 2.11. |
| 27 Het gevoelen der geleerden is, dat deses afkomste bewoont heeft het onderdeel van rijck Arabien. |
| 28 Mede een voorvader der inwoonderen van het voorgemelte Arabien. Siet Ezech. 27.22. |
| 29 Desen houtmen oock een voortplanter der selver natie geweest te zijn. |
| 30 Suydwaert woonende in Moorenlant: van waermen meynt dat de Coninginne van Saba gekomen is. Siet 1.Reg. 10.1, 4. Ezech. 27.22. Matth. 12.42. Actor. 8.27. Andere voegen hem in rijck Arabien. |
| 31 Een inwoonder mede van rijck Arabien, ofte nae anderer gevoelen, van Moorenlant. Siet Ezech. 27.15. ende 38.13. |
| |
| 8 Ende d Cus gewan Nimrod: dese begon 32 geweldich te zijn op aerden. |
| d 1.Chron. 1.10. |
| 32 Siet bov. cap. 6.4. |
| |
| 9 Hy was een geweldich 33 jager 34 voor het aengesicht des HEEREN: daerom wort geseyt; Gelijck Nimrod een geweldich jager voor het aengesicht des HEEREN. |
| 33 Hebr. geweldich in jacht. namelick, niet alleen der beesten, maer oock der menschen, met de welcke hy handelde gelijck de jagers met het wilt, dat sy dooden, ofte bedwingen nae haren lust. siet dese maniere van spreken Ier. 16.16. Thren. 3.52. |
| 34 D. opentlick ende stoutelick, sonder vreese voor Godt, ende schaemte voor de menschen. Verg. cap. 6.11. |
| |
| 10 Ende het 35 beginsel sijnes rijcks was Babel, ende Erech, ende Accad, ende Calne inden lande 36 Sinear. |
| 35 Nimrod wort gehouden voor de Stichter van de eerste Monarchie, ende hy heeft eerst dese vier steden gebouwt: gelijck Kain de eerste stadt bouwde, voor den Sundvloet. |
| 36 Hebr. Schinhar. het lant van Mesopotamia ende Chaldaea, alsoo genaemt van een geberchte daer aen gelegen. Siet van dit Sinear oock ond. cap. 11.2. ende 14.1. ende Ios. 7.21. |
| |
| 11 37 Uyt dit selve lant is Assur uytgegaen, ende heeft gebouwt 38 Nineve, ende 39 Rehoboth, Ir, ende Calah, |
| 37 And. uyt dit lant is hy: N. Nimrod uytgegaen na Assyrien. |
| 38 De Hooft-stadt van Assyrien. Ion. 1.2. |
| 39 And. Rechoboth de stadt; ofte, de straten der stadt, te weten, van Nineve. |
| |
| 12 Ende Resen, tusschen Nineve, ende tusschen Calah: dat is 40 die groote stadt. |
| 40 T.w. Nineve. siet Ion. 3.3. ende 4.11. |
| |
| 13 Ende Mitsraim gewan 41 Ludim, ende 42 Anamim, ende 43 Lehabim, ende 44 Naphtuhim. |
| 41 De voortteelder des volcx van Lydien in Mauritanien. Siet van dese Iesa. 66.19. |
| 42 Men houdt hem voor den oorspronck der Cyreneen. |
| 43 De Vader der Lybiers in Africa. |
| 44 Van den welcken men acht te zijn de Mooren, ofte die van Numidien. |
| |
| 14 Ende 45 Pathrusim, ende 46 Casluhim, 47 van waer de 48 Philistijnen 49 uytgekomen zijn, ende 50 Caphtorim. |
| 45 Die ontrent de Stadt Pathros in Egypten gewoont hebben. Van de welcke siet Ies. 11.11. |
| 46 De in-woonderen van Cassiotis. |
| 47 Als ooc van Caphthorim. siet Deuter. cap. 2.23. Ier. 47.4. Amos 9.7. ’t schijnt dat eenige nakomelingen van dese twee gebroeders uyt hare woonplaetse t’ samen zijn opgetogen, ende het lant Palestina hebben ingenomen: waer van sy Philistynen genaemt zijn. |
| 48 De inwoonderen van Palestina. |
| 49 And. Afgekomen. |
| 50 Afkomstich van Caphtor; vande welcke siet Deut. 2.23. |
| |
| 15 Ende Canaan gewan 51 Zidon, sijnen eerstgeborenen, ende 52 Heth. |
| 51 Hebr. Tsidon, Bouwer der stadt Tsidon, ofte Zidon in Phaenicien; van de welcke siet Ios. 11.8. ende 19.28. ende Iud. 1.3. etc. |
| 52 De Vader der Hethiten, van dewelcke siet Ios. 1.4. ende 9.1. etc. |
| |
| 16 53 Ende den 54 Iebusi, ende den 55 Emori, ende den 56 Girgasi: |
| 53 Dit zijn niet alleen eygene namen van persoonen, maer oock van gantsche volkeren, die uyt de selve gesproten zijn: ende worden daerom anders over-geset, den Iebusiter, den Amoriter, etc. |
| 54 Van deses nacomelingen siet Ios. 15.8. ende 18.28. ende Iud. 1.21. |
| 55 Van de Emoriten siet Deut. 2.24. |
| 56 Siet Matth. 8.28. |
| |
| 17 Ende den 57 Hivvi, ende den Arki, ende den 58 Sini. |
| 57 Siet Iud. 3.3. |
| 58 Deser wort gedacht Ies. 49.12. |
| |
| 18 Ende den 59 Arvadi, ende den 60 Zemari, ende den 61 Hamathi: ende daer na zijn de huysgesinnen der 62 Canaaniten verspreydet. |
| 59 Siet Ezech. 27.8, 11. |
| 60 Siet Ios. 18.22. ende 2.Chron. 13.4. |
| 61 Siet Amos 6.2, 14. Zach. 9.2. van eenige deser t’ samen, siet Genes. 15.19, 20, 21. |
| 62 Verstaet hier de Canaaniten in ’t gemeyne voor alle de na-komelingen, ofte volckeren van Canaan. |
| |
| 19 Ende de 63 lantpale der Canaaniten was van Zidon, daer ghy gaet nae Gerar tot 64 Gaza toe: daer ghy gaet nae 65 Sodom ende 66 Gomorra, ende 67 Adama, ende 68 Zeboim tot 69 Lasa toe. |
| 63 De palen des lants Canaan worden hier afgeteeckent, de welcke waren in de lengte op de West-zyde Zidon Noortwaert, ende Gaza Zuydwaert; op de Oost-zyde, Laza Noordwaert, ende Sodoma Zuydwaert: zijnde also de breette op het Noorteynde Zidon, ende Laza; op het Zuydeynde Gaza ende Sodoma. |
| 64 Hebr. Azza. |
| 65 Hebr. Sedom. Siet van dese stadt, ende de drie volgende, ond. 13.10. ende 14.2. |
| 66 Hebr. Amora. |
| 67 Hebr. Adma. |
| 68 Hebr. Tseboim. |
| 69 Hebr. Laschah. |
| |
| 20 Dit zijn Chams sonen, nae hare huysgesinnen, nae hare spraken: in hare lantschappen, in hare volckeren. |
| 21 Voorts 70 zijn Sem [ 71 sonen] geboren, de selve is oock 72 de vader 73 aller sonen van Heber, broeder van 74 Iapheth 75 de grootste. |
| 70 Hebr. is geboren. alsoo vers 25. |
| 71 Dese hebben meest hare woonplaetsen gekoren Oostwaert in groot Asien, daer in Syrien, Assyrien, Mesopotamia, Chaldaea, etc. gelegen zijn. |
| 72 D. niet alleen de oorspronck nae den vleesche, ten aensiene van de eerstgeboorte; maer oock een voorganger nae den geest, ten aensiene van de wedergeboorte. |
| 73 Dat is, der Hebreen, (die daerom oock Heber genaemt worden, Num. 24.24.) by de welcke de Kercke Godts met de waren Leere ende den waren Godts-dienst lange tijt gebleven is. And. Kinderen der overvaert vande riviere Euphrates, die Abraham overgevaren is. Ios. 24.3. Siet voorder van Sem bov. cap. 6.10. |
| 74 Dese wort bysonderlijck genoemt, om dat hy mede deel hadde in de segeninge over Sem van Godt uytgesproken, van dewelcke Cham uytgesloten was, bov. 9.25, 26, 27. |
| 75 D. de outste. |
| |
| 22 e 76 Sems zonen waren 77 Elam, ende 78 Assur, ende f 79 Arphacsad, ende 80 Lud, ende 81 Aram. |
| e 1.Chro. 1.17. |
| 76 Vande woonplaetse sijner nakomelingen siet op’t voorg. vers. |
| 77 Van hem zijn de Elamieten, D. de Persianen. Siet van dese onder 14.1, 9. Iesa.21.2. Iere 49.34. etc. Dan. 8.2. Actor. 2.9. |
| 78 De Vader der Assyriers, een volck genoech bekent in de H. Schrift. Vergel. bov. vers 11. |
| f Onder 11.10. |
| 79 Van desen meyntmen dat de Chaldeen voortkomen, genoemt Casdim. |
| 80 Van welcken zijn die van Lydia in kleyn Asien. |
| 81 Den oorspronck der Syriers. Siet van eenen anderen Aram, onder 22.21. van welcke beyde men meynt, dat het lant van Syrien, ende de Syriers haren name hebben. |
| |
| 23 Ende Arams sonen waren, 82 Uz, ende 83 Hul, ende 84 Gether, ende 85 Mas. |
| 82 Hebr. Uts. men houdt dat dese de voortteelder zy van de inwoonderen des lants Trachonitis; nae anderer gevoelen, van eenige die ontrent Iudamaea woonden. Siet van Uts Iob 1.1. Thren. 4. vers 21. |
| 83 Dese meyntmen het Lant der Palmyrenen bewoont te hebben, ofte Armenien. |
| 84 Van desen waren de Bactrianen, ofte die Apamenem bewoonden. |
| 85 And. Mesech, 1.Chron. 1.17. die bewoont heeft (soomen meynt) het opper-deel van Syrien; tusschen Cilicien, ende Mesopotamien aen een deel des berchs Amans, genoemt Masius, andere stellense in Mysia. |
| |
| 24 Ende g 86 Arphacsad gewan Selah: ende Selah gewan Heber. |
| g 1.Chron. 1.18. |
| 86 Verg. ond. 11.13, 15. |
| |
| 25 Ende Heber werden twee sonen geboren: des eenen naem was Peleg; 87 want in sijne dagen is de aerde verdeylt, ende sijnes broeders naem was Ioktan. |
| 87 D. ontrent den tijt sijner geboorte zijn de inwoonders der aerde van elkanderen verscheyden door verdeylinge der spraken: ’t welck in’t volgende Cap. verhaelt wort. |
| |
| 26 Ende 88 Ioktan gewan Almodad, ende Seleph, ende Hazarmavet, ende Iarah; |
| 88 Van deses nakomelingen en kanmen niet veel bescheyts in de Heylige Schrift, ofte by andere schryveren vinden. |
| |
| 27 Ende Hadoram, ende Uzal, ende Dikla; |
| 28 Ende Obal, ende Abimaël, ende 89 Scheba; |
| 89 Dese is te onderscheyden van eenen anderen Scheba, de sone van Cus des soons Chams. siet bov. vers 7. |
| |
| 29 Ende 90 Ophir, ende 91 Havila, ende Iobab: dese alle waren Ioktans sonen. |
| 90 Siet 1.Reg. 9.28. ende 22.49. Psal. 45.10. Ies. 13.12. |
| 91 Dese is te onderscheyden van eenen Havila afkomstich van Cus, de sone Chams. van den welcken siet bov. vers 7. Van desen houden sommige dat het lant der Ismaeliten ende Amalekiten aldus genoemt is. Gen. 25.18. 1.Sam. 15.7. |
| |
| 30 Ende hare wooninge was van Mescha af, daer ghy gaet nae Sephar, ’t geberchte van 92 ’t Oosten. |
| 91{92} D. van Chaldaea. Siet Num. 23.7. |
| |
| 31 Dit zijn Sems sonen, nae hare huysgesinnen, nae hare spraken; in hare lantschappen, nae hare volckeren. |
| 32 Dit zijn de huysgesinnen der sonen van Noach, nae hare 93 geboorten, in hare volckeren: ende van dese zijn de volckeren op d’aerde verdeelt na den Vloet. |
| 92{93} Siet bov. 5.1. |
